Yakınlarımızdaki Son Süpernovalar
Dünya’nın 30-45 ışık yılı yakınında meydana gelebilecek bir süpernova patlaması sırasında yayılan yüksek enerjili parçacıkların yeryüzündeki yaşam üzerinde yıkıcı etkileri olabileceğini gösterilmişti.
Süpernovalar, yıldız patlamalarının en güçlülerindendir. Geçmişte yapılan araştırmalar Dünya’nın 30-45 ışık yılı yakınında meydana gelebilecek bir süpernova patlaması sırasında yayılan yüksek enerjili parçacıkların yeryüzündeki yaşam üzerinde yıkıcı etkileri olabileceğini göstermişti. Ancak çok sayıda canlının yok olmasına sebep olabilecek büyüklükte süpernova patlamalarının çok nadiren, muhtemelen birkaç milyon yılda bir gerçekleştiği tahmin ediliyor.
Deniz tabakalarındaki tortularda bulunan radyoaktif demir-60 atomlarının kökeni üzerine araştırmalar yapan bir grup bilim insanı, yaklaşık 2,2 milyon yıl önce 195-425 ışık yılı yakınımızda bir ya da birkaç süpernova patlaması yaşandığı sonucuna ulaştı.
Berlin Teknoloji Enstitüsü’nde çalışan Dr. Dieter Breitschwerdt ve arkadaşlarının bilgisayar modelleri kullanarak yaptığı hesaplara göre demir-60 atomlarının kökenini birkaç farklı senaryoyla açıklamak mümkün. Ancak büyük ihtimalle 290-325 ışık yılı yakınımızda iki ayrı süpernova patlaması gerçekleşmişti. Bu patlamaların daha yakın olanı 2,3 milyon yıl önce meydana gelmişti ve kökeninde kütlesi Güneş’inkinin 9,2 katı kadar olan bir yıldız vardı. Diğer süpernovaysa yaklaşık 1,5 milyon yıl önce meydana gelmişti ve kökeninde kütlesi Güneş’inkinin 8,8 katı kadar olan bir yıldız vardı.
Avustralya Ulusal Üniversitesi’nde çalışan Dr. Anton Wallner ve arkadaşlarının yaptığı bağımsız bir başka araştırmaya göreyse biri 1,5-3,2 milyon yıl önce, diğeri 6,5-8,7 milyon yıl önce olmak üzere iki süpernova patlaması meydana gelmişti. Araştırmacılara göre bu patlamalar 300 ışık yılından daha yakınımızda gerçekleşmişti ve gündüz vakti görülebilecek kadar parlaktılar. Dünya’daki radyoaktif demir-60’ın kökenini açıklayabilecek bir başka senaryoysa Güneş Sistemi’nin çok sayıda süpernovadan arta kalan bulutların içinden geçmiş olması.
Dr. Wallner ve arkadaşlarının öne sürdüğü süpernova patlamaları Dünya’ya görece uzak konumlarda meydana geldiği için yeryüzündeki canlıları doğrudan etkilemiş olamaz. Ancak araştırmacılara göre, yaklaşık 8 milyon yıl önce Miyosen sırasında yaşanan ve dünya genelinde hayvanlar üzerinde önemli etkileri olan sıcaklık değişikliklerinin kökeninde, öne sürülen süpernova patlamalarından biri olabilir. Benzer biçimde diğer süpernova patlamasını da yaklaşık 3 milyon yıl önce Pliyosen’in sonlarında yaşanan iklim değişiklikleriyle ilişkilendirmek mümkün.
