Yeşil Papağan: Türkiye’deki İstilacı Tür

Luc de Zeeuw/iStockphoto.com

Yeşil papağanlar, dünyadaki en istilacı papağan türlerinden biri olarak kabul ediliyor. Öyle ki Avrupa’nın en zararlı 100 istilacı türü arasında yer alıyorlar. Gelin önce istilacı türün ne olduğunu öğrenerek yeşil papağanları daha yakından tanıyalım.

İstilacı Tür Nedir?

İstilacı türler, doğal olarak ait olmadıkları bir ekosisteme dışarıdan gelen ve bu yeni ortamda hızla yayılıp baskın hâle gelebilen canlılardır. Bu türler geldikleri bölgede yerli türlerle rekabete girerek besin zincirini, yaşam alanlarını, biyolojik çeşitliliği ve ekolojik dengeleri olumsuz etkileyebilir. Verdikleri zarar bulundukları coğrafyaya ve türe bağlı olarak değişse de genellikle ekosistemin işleyişini bozan ciddi sonuçlara yol açabilirler.

MARTIN LELIEVRE/gettyimages.com

Bu Kuşlar Türkiye’ye Nasıl Geldi?

Yeşil papağanlar, Türkiye’ye genellikle evcil kuş ticaretiyle farklı ülkelerden getirildi. Ancak bazıları kafeslerinden kaçtı, bazıları da bilinçsizce doğaya salındı. Şehirlerde yiyebilecekleri bolca besin olması ve doğal düşmanlarının olmaması sayesinde yeni ortamlarına hızla uyum sağlayıp çoğalmaya başladılar. Ancak kırsal bölgelerde veya doğal ormanlık alanlarda kartallar, şahinler, tilkiler gibi bazı yırtıcı kuşlar ve memeliler bu kuşların potansiyel avcıları olarak ortaya çıkabilir. Ayrıca bu bölgelerde yiyecek kaynakları şehirlerdeki kadar bol olmadığı için hayatta kalma ve çoğalma oranları da düşebilir.

Nerelerde Yaşarlar?

Yeşil papağanlar, doğal olarak tropikal ve subtropikal bölgelerde yaşar. Ana vatanları Afrika ve Güney Asya’dır.

Türkiye’de ilk kez 1976 yılında Ankara’da görüldüler. Günümüzde ise 30’dan fazla şehirde varlıklarını sürdürüyorlar. Başta İstanbul olmak üzere Ankara, Antalya, İzmir, Eskişehir, Yalova ve Şanlıurfa’da ürediklerine dair kayıtlar var. Nehir kenarları, şehirlerdeki parklar, bahçeler gibi birçok farklı ortamda görülebiliyorlar. Yeşil papağanlar, dünya genelinde 36 farklı ülkede “istilacı tür” olarak kayıtlara geçmiş durumda.

Nasıl Tanıyabiliriz?

Parlak yeşil tüyleri ve uzun kuyruğuyla dikkat çeken bu tür, “kırmızı gagalı yeşil papağan” adıyla da bilinir. Erkek bireylerin boynunda siyah-mavi renkte belirgin bir halka bulunur. Dişilerde ise daha silik bir halka vardır. Gagalarının üst kısmı kırmızı, alt kısmı siyahtır.

Pushpasen/iStockphoto.com

Ne Yerler?

Yeşil papağanlar otoburdur. Meyve, tohum, mısır ve çekirdek gibi bitkisel besinleri tüketirler. Ayrıca filizden çiçeğe, meyveden tohuma bitkilerin hemen hemen her parçasını yiyebilir, birçok kuş türünün tüketmediği egzotik bitkileri bile besin olarak tercih edebilirler.

Nasıl Bu Kadar Hızla Çoğaldılar?

Yeşil papağanlar yeni ortamlara son derece hızlı uyum sağlayabiliyor. Şehirlerin sunduğu “mikroiklim” koşulları sayesinde, soğuk havalarda bile yaşamlarını sürdürebiliyorlar. Türkiye’de özellikle İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük şehirlerde yoğun olarak görülmelerinin nedeni bu.

Besin bulma konusundaki esneklikleri de hızlı çoğalmalarının en önemli nedenlerinden biri. Diğer birçok kuşun tüketmediği akasya ve yalancı portakal gibi egzotik ağaçların meyvelerinin yanı sıra kentsel alanlardaki çim ve benzeri bitkilerle de beslenebilmeleri, yıl boyunca yiyecek bulmalarını mümkün kılıyor.

Peki Sorun Nerede Başlıyor?

Yeşil papağanlar Türkiye’deki ekosistemin doğal kuş türlerinden biri değil. Bu yüzden yerli kuş türleriyle yuva ve yiyecek için yarışıyorlar. Rekabet sadece birkaç türle de sınırlı değil. Serçelerden sığırcıklara pek çok kuş onlarla aynı alanı paylaşmak zorunda kalıyor. Türkiye’de henüz büyük tarımsal zararlara yol açmış olmasalar da başka ülkelerde, meyve bahçelerinde ciddi ekonomik kayıplara neden oldukları biliniyor. Yani bu durum gelecekte bizim için de bir tehdit hâline gelebilir.

Kaynaklar:

• https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1491851
• https://turist.tarimorman.gov.tr
• https://dergipark.org.tr/tr/pub/igge/issue/38150/440891
• https://www.aphis.usda.gov/sites/default/files/Rose%20Ringed%20Parakeet_WDM%20Technical%20Series.pdf
• https://www.researchgate.net/publication/367531238_Reduction_of_Rose-Ringed_Parakeet_Psittacula_krameri_damage_in_sunflower_crop_in_Telangana

Yazar Hakkında:

Senem İpek

Ege Üniversitesi Görsel İletişim Tasarımı Lisans Öğrencisi