logo
Menü
Giriş yap Üye ol
  • Anasayfa Anasayfa
Popüler Bilim

Popüler Bilim

Soru - Cevap

Soru - Cevap

Tasarla ve Yap

Tasarla ve Yap

Deneyler

Deneyler

Bilim Genç TV

Bilim Genç TV

Gökbilim

Gökbilim

Yeryüzü

Yeryüzü

Sesli Yayın

Sesli Yayın

Bilim Çizgi

Bilim Çizgi

Periyodik Tablo

Periyodik Tablo

Yeryüzü

Bunu Biliyor muydunuz?

Yarışmalar

Yarışmalar

  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

logo
Arama
Giriş yap
  • Popüler Bilim Popüler Bilim
  • Soru - Cevap Soru - Cevap
  • Tasarla ve Yap Tasarla ve Yap
  • Deneyler Deneyler
  • Bilim Genç TV Bilim Genç TV
  • Yarışmalar Yarışmalar
  • Gökbilim Gökbilim
  • Yeryüzü Yeryüzü
  • Sesli Yayın Sesli Yayın
  • Bilim Çizgi Bilim Çizgi
  • Bunu Biliyor muydunuz? Bunu Biliyor muydunuz?
  • Periyodik Tablo Periyodik Tablo
  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

Yarım Tonluk Uzay Çöpü Kosmos-482 Okyanusa Düştü!

XMM-Newton Uydusu Kozmik Devin Kalp Atışlarını Yakaladı

Satranç Mayıs 2025

Bilim Genç’e İçerik Hazırlamak İster misiniz?

WASP-127b'nin Atmosferinde Ses Hızını Aşan Rüzgârlar

Uzay Çöpü Kosmos-482’nin Dünya’ya Düşmesi Bekleniyor!

Metodik Şüphe Nedir?


Zemin Sıvılaşmasını İnceleyelim

Dr. Sevda Seçer Esmer
28/02/2023

Deneyler köşesinin bu projesinde, depremde bazı binaların yana yatmasına ya da kısmen batmasına yol açan zemin sıvılaşmasının nasıl gerçekleştiğini inceliyoruz.

Zemin Sıvılaşmasını İnceleyelim

Freehansz / iStock

Bilmekte Fayda Var!

Sıvılaşma Nedir?

Sıvılaşma, deprem sırasında yer şiddetle sarsılırken toprağın dayanıklılığını kaybederek katı yerine sıvı gibi davranması durumudur. Sıvılaşma binaların altında meydana geldiğinde toprak, yapıların temelini destekleme özelliğini kaybeder. Bu durumda binalar ve diğer yapılar devrilebilir, kayabilir ya da yan yatabilir. Örneğin 1964 yılında gerçekleşen Niigata depreminin neden olduğu sıvılaşma, Japonya'nın Niigata kentinde birçok binanın tahrip olmasına yol açtı.

niigata depremi ve sıvılaşma

FLHC 20216 / Alamy Stock Photo

Fotoğrafta, 1964’te gerçekleşen Niigata depreminde sıvılaşma nedeniyle yan yatan binalar görülüyor.

Sıvılaşma Nerelerde Görülür?

Sıvılaşma, taneciklerin arasındaki boşlukların suyla dolu olduğu nemli ve kumlu topraklarda gerçekleşir. Kum gibi taneciklerden oluşan toprağın yapısında büyük boşluklar bulunur. Bu nedenle tanecikler birbirine sıkı bir şekilde bağlı değildir. Aralarında su dolu büyük boşluklar bulunan toprak, güçlü bir sarsıntıya maruz kaldığında yer çekimi etkisiyle sıkışmaya başlar. Ancak bu sırada suyun boşluklardan dışarı çıkması için yeterli zaman yoktur. Bu durumda tanecikler arasındaki suyun basıncı artar. Basınç yeterince yükseldiğinde tanecikler suyun içinde serbest bir şekilde hareket etmeye başlar. Sonuçta toprak sıvı gibi davranır.

toprak sıvılaşması

 

Deneyler köşesinin bu projesinde, depremde bazı binaların yana yatmasına ya da kısmen batmasına yol açan zemin sıvılaşmasının nasıl gerçekleştiğini inceliyoruz.

Nelere İhtiyacımız Var?

  • Kum
  • Şeffaf plastik ya da cam kap
  • Kavanoz
  • Ahşap çöp şiş

 

Ne Yapıyoruz?

 

Ne Oldu?

Başlangıçta kumun görüntüsü nemliyken, kap sallandıkça suyun kumun üzerine çıktığını gördük. Aynı zamanda kavanozun kısmen kuma battığını da gözlemledik.

Kum küçük taneciklerden oluşur. Bu tanecikler arasında hava boşlukları bulunur. Kumu suya doygun hâle getirdiğimizde kum tanecikleri arasındaki bu hava boşlukları su ile dolar. Kabı sallamaya başladığımızda kum tanecikleri sıkılaşmaya çalışır. Bu sırada taneciklerin arasında bulunan suyun basıncı artar. Artan su basıncı, taneciklerin arasındaki sürtünme kuvvetinin azalmasına ve taneciklerin suyun içinde serbestçe hareket etmesine neden olur. Böylece kum taneciklerinin oluşturduğu zemin dayanıklılığını kaybeder ve sıvı gibi davranmaya başlar. Kum taneciklerinin dayanıklılığı azaldığı için de su yüzeye çıkar. 

Düşünelim!

Bir inşaat mühendisi olduğunuzu hayal edin. Sıvılaşma sorununun yapılar üzerindeki olumsuz etkisini azaltmak için nasıl bir çözüm önerirsiniz? Binanızı sarsıntı sırasında dik tutmak için neler yapabilirsiniz?

 

Kaynaklar:

  • https://www.geoengineer.org/education/web-class-projects/ce-179-geosystems-engineering-design/assignments/liquefaction-1964-niigata-earthquake
  • https://sites.tufts.edu/geohazards/liquefaction/
  • https://www.britannica.com/science/soil-liquefaction
  • http://www.seismicresilience.org.nz/topics/seismic-science-and-site-influences/earthquake-hazards/liquefaction/
  • https://www.usgs.gov/faqs/what-liquefaction
  • https://depts.washington.edu/liquefy/html/quakes/niigata/niigata.html

 

Yazar Hakkında:

Dr. Sevda Seçer Esmer

İzmir Arkas Bilim ve Sanat Merkezi Fen Bilimleri Öğretmeni

 

Konu
Fizik Etkinlikleri
Sismoloji (Deprembilim)
Depremler
Jeoloji

paylaş

En Çok Okunan Makaleler

Lise Öğrencileri İçin 2025 Yılı TÜBİTAK Bilim Kamplarına Katılım Başvuruları Başladı!

Duyurular • 02-01-2025

Bilim Genç’e İçerik Hazırlamak İster misiniz?

Duyurular • 12-05-2025

Pestisit Nedir? Pestisitler Zararlı mıdır?

Haberler • 30-04-2025

Kozmik Gezegen Otopsisi: Yıldızına Yaklaşarak Atmosferine Dalan Gezegen

Gökbilim • 29-04-2025

Bilim Genç Kafede Bilim Etkinliği: “Antarktika Hikâyeleri”

Duyurular • 24-04-2025

Gökyüzünde Gezegen Şöleni

Haberler • 25-01-2025

Keçilerin Göz Bebekleri Neden Dikdörtgen Şeklindedir?

Soru - Cevap • 15-02-2025

Astronot Suni Williams Uzay Yürüyüşünde Rekor Kırdı

Haberler • 31-01-2025

Meşhur Matematik Problemi: ‘‘Taşınan Kanepe Problemi’’ Çözüldü

Haberler • 30-01-2025

Anadolu Parsının En Net Görüntüsü Kaydedildi

Haberler • 07-12-2024

Bilim Genç Logo
Tekrardan Hoşgeldiniz!

Bilim Genç’in kozmik derinliklerinde yolculuğa başlamak için giriş yapın.

Bir hesabınız yok mu? Üye olun

Sayfayı Paylaş
Twitter'da paylaş telegram'da paylaş Whatsapp'da paylaş facebook'da paylaş
Bağlantıyı kopyala
baylaş