Demir Yağmurları Yağan Ötegezegen

Bir grup gökbilimcinin yaptığı çalışmalar WASP-76b adlı bir ötegezegenin atmosferinde demir yağmurları yağdığına işaret ediyor. Dr. D. Ehrenreich ve arkadaşları tarafından yapılan araştırma ile ilgili makale Nature’da yayımlandı.

Güneş Sistemi dışındaki gezegenlere ötegezegen denir. WASP-76b adlı ötegezegen, Balıklar Takımyıldızı doğrultusunda yer alan, Dünya’ya 640 ışık yılı mesafedeki bir yıldızın etrafında dolanıyor. Ötegezegenin kendi etrafında dönme süresiyle yıldızının etrafında dolanma süresi aynı. Bir başka ifadeyle, ötegezegende günler ve yıllar aynı uzunlukta. Bu durum, tıpkı Ay’ın Dünya’dan hep aynı yüzünün görünmesine benzer biçimde, gezegenin bir tarafının sürekli yıldıza dönük olduğu, diğer tarafınınsa sürekli karanlıkta kaldığı anlamına geliyor.

Ötegezegenin aydınlık tarafı Dünya’nın Güneş’ten aldığının yaklaşık bin katı radyasyona maruz kalıyor. WASP-76b’nin aydınlık ve karanlık taraflarının ortalama sıcaklıkları sırasıyla 2500°C ve 1500°C civarında. Aydınlık ve karanlık taraflar arasındaki büyük sıcaklık farkı, atmosferde şiddetli rüzgârların ortaya çıkmasına sebep oluyor.

Aydınlık taraftaki aşırı yüksek sıcaklık atmosferdeki moleküllerin atomlarına ayrışmasına sebep oluyor. Hatta ötegezegenin yüzeyindeki demir ve diğer metaller buharlaşarak atmosfere karışıyor.

Araştırmacılar Şili’deki Çok Büyük Teleskop ve özel bir tayfçeker ile yaptıkları gözlemlerde atmosferdeki demir buharı miktarının gece-gündüz sınırlarının birinde yüksek, diğerinde ise düşük olduğunu tespit etmişler. Bu özel tayfçeker, Dünya benzeri ötegezegenlerin etrafında dolandıkları yıldızların kimyasal yapıları hakkında detaylı bilgi veriyor.

Tespit edilen durum, ötegezegenin karanlık tarafında demir yağmurları yağdığı şeklinde yorumlanıyor. WASP-76b’nin kendi etrafındaki dönüşü ve rüzgârlar sebebiyle aydınlık taraftan karanlık tarafa taşınan demir buharı soğuk havayla karşılaştığında yoğunlaşarak yağmur biçiminde yağmaya başlıyor. Bu yüzden diğer gece-gündüz sınırında, rüzgârlarla karanlık taraftan aydınlık tarafa taşınan havadaki demir miktarı düşük oluyor.