Aralık Ayının Gök Olayları
Aralık ayı Güneş sisteminin iki gaz devinin “büyük buluşmasına” ev sahipliği yapıyor.
21 Aralık’ta Jüpiter ve Satürn’ü Güneş’in batışından sonra güneybatı yönünde, ufkun üzerinde birbirine değecek kadar yakın görebilirsiniz. Jüpiter ve Satürn bu tarihte, 1623’ten beri ilk defa birbirlerine bu kadar yakın görünecek. 21 Aralık akşamı basit bir teleskop yardımıyla Jüpiter’in uydularını ve Satürn’ün halkalarını aynı kare içinde görme fırsatını kaçırmayın. Büyük kavuşum olarak isimlendirilen bu olay 20 yılda bir gerçekleşiyor. Ancak bir önceki büyük kavuşum, her iki gök cismi de gökyüzünde Güneş’e çok yakın göründüklerinden gözlemlenememişti.
Mars 6 Ekim’de yörünge hareketi sırasında Dünya’ya en yakın konuma gelmişti. Aralık ayı da Kızıl Gezegen’i gözlemlemek için hâlen uygun bir zaman. Mars, Güneş’in batışından sonra güneydoğu yönünde ufkun üzerinde ortaya çıkıyor, saat 21.00 civarı ufkun üzerinde en yüksek noktaya ulaşıyor ve gece yarısından yaklaşık üç saat sonra batıyor. Mars’ı aralık ayında Balıklar Takımyıldızı’nda bulabilirsiniz.
Güneş sisteminin Güneş’e en yakın iki gezegeni Merkür ve Venüs, aralık ayının başında Güneş’in doğuşundan önce gökyüzünde görülebilir. Venüs aralık ayının başında Güneş’ten yaklaşık iki saat önce doğu-güneydoğu yönünde ufkun üzerinden doğuyor. Merkür ise ufkun üzerinde çok yükselmediği için görülmesi hayli zor. Merkür 20 Aralık’ta Güneş’in arkasından geçmeye hazırlanıyor. Merkür ile Güneş arasındaki açısal mesafe azaldığından, ayın ilerleyen günlerinde Güneş’in parlaklığı nedeniyle Merkür’ü gözlemlemek mümkün değil.
Ay yörünge hareketi sırasında 12 Aralık’ta Dünya’ya en yakın, 24 Aralık’ta Dünya’ya en uzak konuma geliyor. Bu konumlardayken Ay ve Dünya arasındaki mesafe sırasıyla 361.775 km ve 405.010 km.
Yılın en etkileyici gök taşı yağmurlarından biri olan İkizler Gök Taşı Yağmuru, 13-14 Aralık’ta en yüksek etkinliğe ulaşıyor. Bu tarihte şehir ışıklarından uzak bir yerde ve berrak bir gökyüzünde saatte maksimum 120 gök taşı görülebilir. Bu tarihte Ay yeni ay evresine hayli yakın olduğundan gök taşı gözlemini zorlaştırmıyor. İkizler Gök Taşı Yağmuru’nun en yüksek etkinliğe ulaştığı tarih bulutlu bir geceye denk gelirse, gök taşı yağmurunun etkinliğini devam ettirdiği 4-17 Aralık tarihleri arasındaki herhangi bir gecede gökyüzünde kayan ateş toplarını görmeyi deneyebilirsiniz.
Gök taşı yağmurlarının kaynağı genellikle kuyruklu yıldızlardır. Ancak İkizler Gök Taşı Yağmuru’nun kaynağı 3200 Phaethon isimli bir asteroit. Çapı yaklaşık 5,1 km olan 3200 Phaethon, Güneş etrafındaki yörüngesini 1,4 yılda tamamlıyor.
21 Aralık kış gün dönümü yani güneş ışınlarının Oğlak Dönencesi’ne dik açıyla geldiği tarih. 21 Aralık kış gün dönümü aynı zamanda Kuzey Yarım Küre’de kış mevsiminin başlangıcı olarak kabul ediliyor.
14 Aralık’ta tam Güneş tutulması gerçekleşiyor. Güney Amerika ve Antarktika’dan izlenebilen tutulma ülkemizden görülemiyor.
Kaynaklar:
- 2020 Gök Olayları Yıllığı, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi
- https://eclipse.gsfc.nasa.gov/SKYCAL/SKYCAL.html
- https://www.amsmeteors.org/meteor-showers/meteor-shower-calendar/
- https://solarsystem.nasa.gov/asteroids-comets-and-meteors/meteors-and-meteorites/geminids/in-depth/
