Ekim 2022’de Gökyüzünde Neler Oluyor?
Ekim ayında Mars, Jüpiter ve Satürn’ü gece boyunca gözlemleyebilir, Avcı gök taşı yağmurunu izleyebilir ve parçalı Güneş tutulmasına tanık olabilirsiniz.
24 Ekim’de Merkür ve hilal şeklindeki Ay’ı, Güneş’in doğuşundan hemen önce bir arada görebilirsiniz.
Merkür, ekim ayında Güneş’in doğuşundan kısa süre önce gökyüzünde görülebiliyor. Güneş sisteminin en küçük gezegeni, 8 Ekim’de en büyük batı uzanımı konumuna geliyor. Bu konumdayken Güneş ile Merkür arasındaki açısal mesafe en büyük değerde olduğu için 8 Ekim, Merkür gözlemi için hayli uygun bir tarih. Parlaklığı ayın ilerleyen günlerinde gittikçe artan Merkür, 8 Ekim’den sonra ufkun üzerinde alçalmaya başlıyor.
Venüs, 22 Ekim’de Güneş’in arkasından geçiyor. Ekim ayında Güneş’in çok yakınından geçen Venüs, bu süreçte Güneş’in parlaklığı nedeniyle görülemiyor. Venüs, 2022 sonunda Güneş’in batışından sonra tekrar gökyüzünde ortaya çıkmaya başlıyor.
Mars, ekim ayında gökyüzünde görebilecek en ilgi çekici gök cisimlerinden biri. Kızıl Gezegen, 8 Ekim’de Dünya’nın arkasından geçiyor. Bu tarih, Mars’ı gökyüzünde gözlemlemek için en uygun zamanlardan biri.
Mars, ekim ayında gece yarısından yaklaşık iki saat önce kuzeydoğu-doğu yönünde ufkun üzerinden doğuyor. Kızıl Gezegen’in parlaklığı her geçen gün artıyor. Ekim ayında Boğa Takımyıldızı’ndaki Mars’ı üç parlak yıldızın (Aldebaran, Betelgöz ve Kapella) gökyüzünde oluşturduğu üçgenin içinde bulabilirsiniz. 15 Ekim’de ise Mars’ı ve son dördün evresindeki Ay’ı bir arada görebilirsiniz.
Jüpiter, ekim ayında gün batımından sonra doğu yönünde ufkun üzerinde ortaya çıkıyor ve gece boyunca görülebiliyor. Geçtiğimiz ay Jüpiter, Güneş’e göre Dünya’nın arkasından geçmişti. Bu nedenle ekim ayında da gözlem için hayli uygun konumda. Jüpiter aynı zamanda Güneş’in batışından sonra gökyüzünde Ay’dan sonraki en parlak ikinci gök cismi. Eğer bir dürbününüz ya da basit bir teleskobunuz varsa, ekim ayında, Jüpiter’in atmosferindeki hareketli bulutların oluşturduğu farklı renklere sahip kuşakları, dönen devasa bir fırtına olan Büyük Kırmızı Leke’yi ve Jüpiter’in en büyük uydularından bazılarını gözlemleyebilirsiniz. 8 Ekim’de Jüpiter’i ve dolunay evresindeki Ay’ı birbirine yakın görebilirsiniz.
Satürn ekim ayının başında Güneş’in batışından sonra güneydoğu yönünde ufkun üzerinde ortaya çıkıyor ve gece yarısından yaklaşık iki saat sonra güneybatı-batı ufkundan batıyor. Güneş sisteminin halkaları ile bilinen bu gezegeni, ayın ilerleyen günlerinde daha erken batmaya başlıyor.
6 Ekim akşamı Ay’ı, Satürn ve Jüpiter’in arasında bulabilirsiniz.
Ay, Dünya etrafındaki yörünge hareketi sırasında 17 Ekim’de Dünya’ya en uzak, 29 Ekim’de ise Dünya’ya en yakın konuma geliyor. Bu konumlardayken Ay ve Dünya arasındaki mesafe sırasıyla 404.300 km ve 368.300 km.
Avcı gök taşı yağmuru, 21-22 Ekim gecesi en yüksek etkinliğe ulaşıyor. Bu tarihte Ay, yeni ay evresine yaklaştığından gözlem koşulları gök taşlarının fark edilmesi için hayli uygun. Avcı gök taşı yağmuru en yüksek etkinliğe ulaştığında, gök taşlarının gökyüzünde ortaya çıkıyormuş gibi göründüğü nokta yani saçılma noktası gece yarısından yaklaşık bir saat önce kuzeydoğu-doğu yönünde ufkun üzerinden doğuyor. Güneş’in doğuşundan önceyse ufkun üzerinde en yüksek noktaya ulaşıyor. Saçılma noktasını Avcı Takımyıldızı’ndaki Betelgöz’ün yakınlarında bulabilirsiniz.
25 Ekim’de parçalı Güneş tutulması gerçekleşiyor. Tutulma ülkemizden de izlenebiliyor. Tutulma Türkiye saati ile 11.58’de başlıyor ve 16.02’de sona eriyor. Hint Yarımadası’ndan ve Orta Asya’dan izlenebilen maksimum tutulma sırasında Ay, Güneş’in yaklaşık %86’sını örtüyor. Parçalı Güneş tutulmasını ülkemizden izleyenler ise Güneş’in maksimum %56’sının örtüldüğüne tanık olabiliyor.
Güneş tutulması sırasında Güneş’e doğrudan bakmak gözlere zarar verebilir. Bu nedenle ister çıplak gözle ister bir dürbün ya da teleskop yardımıyla Güneş tutulmasını izlerken özel gözlükler ya da filtreler kullanmalısınız.
Kaynaklar:
