En Uzak Gök Ada Keşfedildi
Dünya’ya 13,5 milyar ışık yılı uzaklıkta bir gök ada keşfedildi. HD1 adı verilen gök ada, bugün bilinen en uzak gök ada unvanını elinde bulunduran GN-z11’den 100 milyon ışık yılı daha uzakta.
Uluslararası bir araştırma grubu, The Astrophysical Journal'de yayımladıkları bir makalede, 13,5 milyar ışık yılı uzaklıkta bir gök ada keşfettiklerini açıkladılar. Işık sonlu bir hızla yol aldığı için uzayda ne kadar uzağa bakarsak zamanda da o kadar geriyi görürüz. Keşfedilen gök adanın 13,5 milyar ışık yılı uzaklıkta olması, bugün Dünya’dan gözlemlenen hâlinin Büyük Patlama’dan sadece 300 milyon yıl sonrasına ait olduğu anlamına geliyor.
HD1 adı verilen gök adanın en dikkat çekici özelliği ışık tayfının morötesi bölgesinde yüksek miktarda ışıma yapması. Aralarında gök adayı keşfeden gök bilimcilerin de yer aldığı bir grup araştırmacı, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society Letters’da yayımladıkları bir makalede, bu durumun ortaya çıkmasına neden olabilecek ihtimalleri inceledi. Araştırmacıların vardıkları sonuçlar iki olasılığı öne çıkarıyor. Birincisi HD1’in merkezinde aşırı büyük kütleli bir kara delik olabilir. Eğer bu ihtimal doğruysa kara deliğin kütlesinin Güneş’inkinin yaklaşık 100 milyon katı olması gerekiyor. İkinci bir ihtimalse HD1’in bugün aşina olduklarımızdan farklı türde yıldızlara ev sahipliği yapıyor olması.
Güneş ve benzeri yıldızlar sadece hidrojen ve helyum değil karbon ve oksijen gibi daha ağır elementler de içerir. Ancak bu ağır elementler Büyük Patlama sırasında değil yıldızların çekirdeklerinde ya da süpernova patlamaları sırasında meydana gelen süreçlerle daha sonraları üretilmiştir. Büyük Patlama’nın ardından ortaya çıkan ilk yıldızlar neredeyse tamamen hidrojen ve helyumdan oluşuyordu. Kuramsal tahminler, “popülasyon III” yıldızları olarak adlandırılan bu ilk yıldızların bugün aşina olduğumuz Güneş benzeri yıldızlara kıyasla daha fazla morötesi ışıma yapacağını söylüyor. Büyük Patlama’dan sadece 300 milyon yıl sonraki hâliyle gözlemlenen HD1’in de popülasyon III yıldızlarına ev sahipliği yapıyor olması yüksek olasılık.
HD1’in yakın gelecekte James Webb Uzay Teleskobu’yla da incelenmesi planlanıyor. Eğer James Webb ile yapılacak gözlemler şu anki mesafe tahminlerini doğrularsa, keşfedilmiş en uzak gök ada unvanı 13,4 milyar ışık yılı uzaklıktaki GN-z11’den HD1’e geçecek.
