Antarktika’nın Buz Altındaki Nehirleri
Bilimsel çalışmalar, Antarktika’nın Weddell Denizi bölgesindeki buzulların altında 460 kilometre uzunluğunda bir nehir olduğuna işaret ediyor.
Grafissimo/iStock
Buzul katmanlarının altında biriken sular, zemini kayganlaştırarak buzulların daha hızlı bir şekilde okyanuslara karışmasına neden olur. Dolayısıyla giderek ısınan bir dünyada Antarktika’daki buzulların akıbetinin ne olacağı hakkında daha doğru tahminler yapabilmek için buzulların altında biriken suların da dikkate alınması gerekir.
Buzulların altında iki yolla su birikebilir. Birincisi yüzeydeki erime sonucunda ortaya çıkan sıvı sular buzullardaki yarıklardan aşağıya akabilir. Örneğin Grönland’daki buzullarda, yaz dönemlerinde eriyen sular moulin olarak adlandırılan yarıklardan derinlere akar. Buzulların altında sıvı su birikmesinin bir diğer nedeni ise hem yerküreden yayılan hem de kara ile üzerinde hareket eden buzun arasındaki sürtünmenin ortaya çıkardığı ısıdır.
Söz konusu Antarktika olduğunda buzulların üzerindeki erime önemsizdir. Çünkü Antarktika’daki yazlar, Grönland’da olduğu gibi, buzullarda moulinler oluşmasına yol açacak kadar sıcak geçmez. Ancak yerküreden yayılan ısı ve sürtünme buzulların altında su birikmesine neden olur.
Antarktika’daki buzulların altında göller olduğu onlarca yıldır bilinse de yakın zamanlara kadar bu göllerin birbiriyle bağlantılı olmadığı düşünülüyordu. Ancak Londra Kraliyet Kolejinden bir grup araştırmacı, Nature Geoscience’ta yayımladıkları makalede, Antarktika’daki buzulların altında karmaşık akarsu ağları olduğunu öne sürdü.
Grönland’da sıcak yaz dönemlerinde eriyen yüzey suları buzullardaki çatlaklardan derinlere iner (a). Antarktika’da yüzeysel erime önemsizdir. Ancak yerküreden yayılan ısı ve sürtünme buzulların altında erimeye neden olur (b).
Araştırmacıların radar verilerinden yararlanarak yaptığı buzul hidrolojisi benzetimlerine göre, Weddell Denizi bölgesindeki buzulun altında kolları ağaç dalları gibi etrafa yayılan 460 kilometre uzunluğunda bir nehir var. Karadan denize uzanan bir yüzer buzulun altından okyanusa akan su, alt kısımlarını ısıtarak buzulu yavaş yavaş eritiyor.
Araştırma ekibinin lideri Dr. Christine Dow, bu kadar büyük bir sistemin ancak bugün keşfedilebilmiş olmasının, Antarktika hakkında hâlâ öğrenilecek çok şey olduğunu gösterdiğini söylüyor. Dow, iklim değişikliğinin buzullar üzerindeki etkisi üzerine yapılan çalışmalarda daha sağlıklı sonuçlar elde edilebilmesi için bu buz altı nehirlerinin de dikkate alınması gerektiğine dikkat çekiyor.
