Aralık Ayında Gökyüzünde Neler Oluyor?

Yılın son ayında gökyüzünde çıplak gözle gözleyebileceğiniz beş gezegeni de görme fırsatı bulabilirsiniz.

Mars ve Merkür aralık ayında Güneş’in doğuşundan önce gökyüzünde. Ayın ilk yarısında Merkür ve Mars'ı Başak Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı Spika ile birlikte doğu-güneydoğu ufkunun üzerinde görebilirsiniz.

Merkür, Mars ve Spika gün doğumundan yaklaşık bir saat önce gökyüzünde sıralanmış hâlde

Mars ay boyunca Güneş’ten yaklaşık iki saat önce doğu ufkundan doğuyor. Merkür 28 Kasım’da en büyük batı uzanımı konumuna ulaşmıştı. Bu tarihten sonra ise yörünge hareketi sırasında Dünya’ya göre Güneş’in arkasına doğru hareket ediyor. Bu nedenle Merkür aralık ayının sonuna doğru Güneş’in parlaklığı nedeniyle görülemiyor.

Aralık ayının başında ise Venüs, Satürn ve Jüpiter gökyüzünde gün batımından sonra ortaya çıkıyor. Ayın ilk günlerinde Jüpiter Güneş’ten yaklaşık bir saat sonra batıyor. Ancak Jüpiter 27 Aralık’ta Güneş’in arakasından geçmeye hazırlanıyor. Bu nedenle aralık ayının ikinci yarısından sonra Jüpiter’i birkaç hafta boyunca gözlemlemek mümkün değil.

11 Aralık akşamı Venüs ve Satürn gökyüzünde birbirine çok yakın görülebilir.

Aralık ayında akşamları Ay’dan sonra gökyüzünün en parlak gökcismi Venüs. Venüs Güneş’in batışından sonra güneybatı yönünde ufkun üzerinde ortaya çıkıyor. Venüs’ü ayın ilerleyen günlerinde daha uzun süreler gökyüzünde gözlemlemek mümkün.

Satürn ise aralık ayının ilk günlerinde akşamları gökyüzünü Venüs ve Jüpiter’le paylaşıyor. Ancak Satürn ayın ilerleyen günlerinde ufkun üzerinde daha az yükseliyor ve gözlenebileceği süre kısalıyor.

26 Aralık’ta halkalı Güneş tutulması gerçekleşiyor. Asya ve Avustralya kıtalarından gözlenebilecek tutulma Türkiye’den görülemiyor.

Güneş tutulması sırasında Güneş, Ay ve Dünya aynı hizadadır. Tutulma sırasında Ay’ın görünür büyüklüğünün Güneş’inkinden küçük olması durumunda ise halkalı Güneş tutulması gözlenir.

Yılın en önemli göktaşı yağmurlarından biri olan İkizler göktaşı yağmuru 13-14 Aralık’ta en yüksek etkinliğe ulaşıyor. Bu tarihte uygun gözlem koşullarında saatte maksimum 120 göktaşı görülebilir.

İkizler göktaşı yağmurunda göktaşlarının gökyüzünde ortaya çıktığı nokta -saçılma noktası- İkizler Takımyıldızı’nda. 13 Aralık’ta göktaşlarının ortaya çıktığı nokta Güneş’in batışından sonra kuzeydoğu ufkunun üzerinden ortaya çıkıyor. Gece yarısından sonra saat 03.00 civarı başucu noktasına yaklaşıyor. Ancak Ay 12 Aralık’ta dolunay evresinden ayrıldığı için göktaşlarının görülmesini bir miktar zorlaştırıyor.

22 Aralık kış gündönümü yani gündüz süresinin en kısa olduğu tarih. Dünya’nın eksen eğikliği nedeniyle (Dünya’nın yörünge düzlemi ile dönme düzlemi arasındaki açı 23,5 derecedir) güneş ışınlarının yeryüzüne ulaşma açısı değişir. Kış gün dönümünde ise güneş ışınları Güney Yarımküre’deki Oğlak Dönencesi’ne dik açıyla gelir.

• 2019 Gök Olayları Yıllığı, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi
• https://eclipse.gsfc.nasa.gov/SKYCAL/SKYCAL.html
• https://www.imo.net/resources/calendar/