logo
Menü
Giriş yap Üye ol
  • Anasayfa Anasayfa
Popüler Bilim

Popüler Bilim

Soru - Cevap

Soru - Cevap

Tasarla ve Yap

Tasarla ve Yap

Deneyler

Deneyler

Bilim Genç TV

Bilim Genç TV

Gökbilim

Gökbilim

Yeryüzü

Yeryüzü

Sesli Yayın

Sesli Yayın

Bilim Çizgi

Bilim Çizgi

Periyodik Tablo

Periyodik Tablo

Yeryüzü

Bunu Biliyor muydunuz?

Yarışmalar

Yarışmalar

  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

logo
Arama
Giriş yap
  • Popüler Bilim Popüler Bilim
  • Soru - Cevap Soru - Cevap
  • Tasarla ve Yap Tasarla ve Yap
  • Deneyler Deneyler
  • Bilim Genç TV Bilim Genç TV
  • Yarışmalar Yarışmalar
  • Gökbilim Gökbilim
  • Yeryüzü Yeryüzü
  • Sesli Yayın Sesli Yayın
  • Bilim Çizgi Bilim Çizgi
  • Bunu Biliyor muydunuz? Bunu Biliyor muydunuz?
  • Periyodik Tablo Periyodik Tablo
  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

Güneş’teki Enerjiyi Yeryüzünde Üretmek Mümkün mü?

Yarım Tonluk Uzay Çöpü Kosmos-482 Okyanusa Düştü!

XMM-Newton Uydusu Kozmik Devin Kalp Atışlarını Yakaladı

Satranç Mayıs 2025

Bilim Genç’e İçerik Hazırlamak İster misiniz?

WASP-127b'nin Atmosferinde Ses Hızını Aşan Rüzgârlar

Uzay Çöpü Kosmos-482’nin Dünya’ya Düşmesi Bekleniyor!


Asit ve Baz Nedir?

Dr. Tuba Sarıgül
05/12/2019

Limon suyu ekşidir. Elimizi yıkamak için kullandığımız sabun ise kaygandır. Bu maddeler sırasıyla asit ve baz olarak sınıflandırılır. Peki, asit ve baz nedir? Okulda kimya dersinde ya da laboratuvarında sıkça karşılaştığımız bu kavramlar neden önemli?

Asit ve Baz Nedir?

BlackMagic / iStock

Asitler ve bazlar hayatımızın her alanında karşılaştığımız maddeler. Örneğin asit yağmurları önemli bir çevre sorunudur. Tükettiğimiz besinlerin sindirilmesinde önemli rolü olan mide öz suyu asittir. Çamaşırları ve bulaşıkları yıkarken kullandığımız deterjanlar ise bazik özelliktedir. 

Asit ekşi anlamına gelir.

D-Keine / iStock

Asit, ekşi anlamına gelen Latince acidus kelimesinden türetilmiş. Bu nedenle ekşi tadı olan yiyecekler çoğunlukla asit özelliği gösterir. 

Asit ve baz kavramları maddelerin kimyasal tepkimelerde nasıl davranacağı hakkında bilgi verir. İlk olarak “Asit ve baz nedir?” sorusunu cevaplayalım.

Bu kavramlar için yapılan birden fazla tanım var. Bunlar arasında en yaygın kullanılanlardan biri İsveçli bilim insanı Svante Arrhenius tarafından yapılan Arrhenius asit-baz tanımı. Buna göre suda çözündüğünde çözeltiye hidronyum (H3O+) veren maddelere asit, hidroksil (OH-) iyonu veren maddeler baz denir.

Hidrojen iyonu

pikepicture / iStock

Bir proton ve bir elektrona sahip hidrojen atomu bir elektron verdiğinde artı yüklü hidrojen iyonu oluşur.

Hidronyum iyonu

UC Davis - CC BY 3.0

Tepkimeye girme istediği son derece yüksek olan artı yüklü hidrojen, çevredeki su (H2O) molekülleri ile tepkimeye girerek hidronyum (H3O+) iyonunu oluşturur.

Asitlerin ve Bazların Özellikleri Özellikleri

  • Asitlerin tadı ekşidir.
  • Asitler aşındırıcı özelliğe sahiptir.
  • Asitler bazlarla tepkimeye girdiğinde sonuçta tuz bileşiği ve su oluşur.
  • Bazlar kayganlık hissi verir. 

pH Skalası Nedir?

Asitlik derecesi ise pH değeri ile ölçülür. pH değeri 7’nin altında olan çözeltiler asidik, 7’nin üzerinde olan çözeltiler bazik olarak tanımlanır. pH değeri 7 olan çözeltiler ise nötrdür.

pH Skalası

PytyCzech / iStock

pH, çözeltinin birim hacmindeki artı yüklü hidrojen iyonlarının mol sayısının logaritmasının eksi değeri alınarak hesaplanır. Bir çözeltinin asidik mi, bazik mi olduğu suya göre kıyaslanarak belirlenir. Bu nedenle saf suyun pH değeri 7’ye eşittir yani su nötr bir çözeltidir.

pH=7 Değeri Neden Nötr Kabul Edilir?

Saf su iyonlaşarak artı yüklü hidrojen iyonlarına ve eksi yüklü hidroksil iyonlarına ayrışır.

Suyun iyonlaşması

Ancak su moleküllerinin çok küçük bir kısmı ayrışır. Örneğin bir litre suda 1x10-7 mol artı yüklü hidrojen iyonu ve 1x10-7 mol eksi yüklü hidroksil iyonu bulunur. pH değerini hesaplamak için kullanılan formülde hidrojen iyonu derişimi yerine bu değeri koyarak hesaplama yaparsanız pH değerinin 7 olduğunu görebilirsiniz.

Kuvvetli Asit ve Kuvvetli Baz Nedir?

Kuvvetli asitler suda neredeyse tamamen iyonlaşan asitlerdir. Sülfürik asit (H2SO4), hidroklorik asit (HCl), nitrik asit (HNO3), perklorik asit (HClO4) en yaygın bilinen kuvvetli asitlerden bazılarıdır.

Kuvvetli bazlar suda neredeyse tamamen iyonlaşan bazlardır. Sodyum hidroksit en bilinen kuvvetli bazdır.

Zayıf Asit ve Zayıf Baz Nedir?

Zayıf asitler suda kısmen iyonlaşan asitlerdir. Bu nedenle suda çözündüklerinde çözeltiye verdikleri artı yüklü hidrojen iyonu (H3O+) miktarı düşüktür. Sirke asiti olarak bilinen asetik asit, karıncaların ısırdıkları yerin acımasına neden olan formik asit, gazlı içeceklerde bulunan karbonik asit, portakala ekşi tadını veren sitrik asit en bilinen zayıf asitlerden bazılarıdır.

Zayıf bazlar suda kısmen iyonlaşan bazlardır. Bu nedenle suda çözündüklerinde çözeltiye verdikleri eksi yüklü hidroksil (OH-) iyonu miktarı düşüktür. Amonyak en yaygın bilinen zayıf bazlardan biridir.

Kaynaklar:

  • https://edu.rsc.org/cpd/acids-and-bases/2000001.article
  • https://www.snexplores.org/article/explainer-what-are-acids-and-bases
  • https://chemed.chem.purdue.edu/genchem/topicreview/bp/ch11/acidbase.php
  • https://chem.libretexts.org/Bookshelves/Physical_and_Theoretical_Chemistry_Textbook_Maps/Supplemental_Modules_(Physical_and_Theoretical_Chemistry)/Acids_and_Bases/Acid/Overview_of_Acids_and_Bases
Konu
Kimya
Asitler ve Bazlar

paylaş

En Çok Okunan Makaleler

Lise Öğrencileri İçin 2025 Yılı TÜBİTAK Bilim Kamplarına Katılım Başvuruları Başladı!

Duyurular • 02-01-2025

Bilim Genç’e İçerik Hazırlamak İster misiniz?

Duyurular • 12-05-2025

Pestisit Nedir? Pestisitler Zararlı mıdır?

Haberler • 30-04-2025

Kozmik Gezegen Otopsisi: Yıldızına Yaklaşarak Atmosferine Dalan Gezegen

Gökbilim • 29-04-2025

Bilim Genç Kafede Bilim Etkinliği: “Antarktika Hikâyeleri”

Duyurular • 24-04-2025

Gökyüzünde Gezegen Şöleni

Haberler • 25-01-2025

Keçilerin Göz Bebekleri Neden Dikdörtgen Şeklindedir?

Soru - Cevap • 15-02-2025

Astronot Suni Williams Uzay Yürüyüşünde Rekor Kırdı

Haberler • 31-01-2025

Meşhur Matematik Problemi: ‘‘Taşınan Kanepe Problemi’’ Çözüldü

Haberler • 30-01-2025

Anadolu Parsının En Net Görüntüsü Kaydedildi

Haberler • 07-12-2024

Bilim Genç Logo
Tekrardan Hoşgeldiniz!

Bilim Genç’in kozmik derinliklerinde yolculuğa başlamak için giriş yapın.

Bir hesabınız yok mu? Üye olun

Sayfayı Paylaş
Twitter'da paylaş telegram'da paylaş Whatsapp'da paylaş facebook'da paylaş
Bağlantıyı kopyala
baylaş