Atmosferde Garip Şeyler Oluyor

NASA

Atmosferin stratosfer tabakasında 1950’li yıllardan beri düzenli olarak gözlenen rüzgâr hareketinde 2015-2016 yılları arasında beklenmeyen bir değişiklik belirlendi.

Atmosferin stratosfer tabakası yerin yüzeyinden yaklaşık 10 kilometre yükseklikte başlar ve 50 kilometre yükseklikte sonlanır. Ozon tabakası atmosferin bu katmanında bulunur. 1950’li yılların başından itibaren bilim insanları hava durumu balonlarını kullanarak Ekvator bölgesindeki rüzgâr hareketlerini izlemeye başladı. Bu verilerden stratosfer tabakasının Ekvator bölgesinde düzenli bir rüzgâr hareketinin olduğu anlaşıldı.

Doğudan esen rüzgârlar stratosferin üst kısımlarından aşağı doğru hareket ediyor ve alt kısımlarında batıdan esen rüzgârlarla yer değiştiriyordu. Benzer şekilde batıdan esen rüzgârlar da stratosferin üst kısımlarından zayıflayarak aşağıya doğru hareket edip alt kısımlarda doğudan esen rüzgârlarla yer değiştiriyordu. Yapılan ölçümler bu döngünün keşfedildiği zamandan itibaren 28 ayda bir düzenli olarak tekrar ettiğini gösteriyordu.

Ancak 2015-2016 yılları arasında bilim insanları bu düzenli harekette beklenmedik bir farklılıkla karşılaştı. Yapılan ölçümlerden 2015 yılının sonundan itibaren batıdan esen rüzgârların stratosferin alt kısımlarına doğru alçaldıktan sonra yukarı doğru hareket etmeye başlayıp, aşağı doğru hareket halindeki doğudan esen rüzgârları engellediği anlaşıldı. Bu durum Temmuz 2016’ya kadar devam etti. Bu tarihten sonra ise eski düzenli hareketine geri döndü. Araştırmanın sonuçları Geophysical Research Letters dergisinin online versiyonunda yayınlandı.

Atmosferin stratosfer tabakasında gözlenen bu hareketin iklim üzerinde nasıl bir etkisi olduğu bilinmiyor. Ancak özellikle Ekvator bölgesinde ozon tabakasının yoğunluğunu etkiliyor. Bilim insanları yaklaşık 60 yıl boyunca düzenli olarak gerçekleşen bu harekette gözlenen farklılığın nedenini, iklim sistemi üzerinde nasıl bir etkisi olduğunu ve bir daha gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini merak ediyor.