Ay’ın Dünya’dan Görülmeyen Yüzünden Örnekler Getirildi

Çin Ulusal Uzay İdaresi

Ay’ın kendi etrafında dönme süresi ile Dünya’nın etrafında dolanma süresi hemen hemen aynıdır. Bu nedenle yeryüzünden baktığımız zaman Ay’ın hep aynı bölgelerini görürüz. Ay yüzeyinin Dünya’dan görülebilen kısımlarının Ay’ın toplam yüzey alanına oranı tam olarak %50 olmasa bile %50’ye çok yakındır. Sıklıkla Ay’ın “karanlık yüzü” olarak da adlandırılsa da Ay’ın Dünya’dan görülemeyen kısımları da aslında Güneş ışığı ile aydınlanır.

Geçmişte çeşitli görevler kapsamında Ay’dan Dünya’ya örnekler getirilmişti. Ancak bu örneklerin tamamı Ay’ın Dünya’ya dönük tarafından toplanmıştı. Çin, ilk kez Ay’ın Dünya’dan görülmeyen tarafından toplanmış örnekleri Dünya’ya getirdi. Örnekler 25 Haziran’da Dünya’ya ulaştı.

Ay’ın Dünya’dan görülmeyen tarafında uzay araçlarıyla bilimsel çalışmalar yapmak görece zordur. Çünkü bu araçlarla radyo sinyalleri aracılığıyla doğrudan iletişim kurulamaz. Bu durum uzay aracı ile Dünya arasındaki iletişime aracılık edecek uyduların Ay’ın etrafında yörüngeye sokulmasını gerektirir. Çin bu amaçla geçmişte iki uyduyu Ay’a göndermişti.

Çin tarafından 3 Mayıs’ta fırlatılan Chang’e-6 aracı 4 modülden oluşuyordu: yörünge modülü, geri dönüş kapsülü, iniş modülü ve kalkış modülü. Araç, fırlatmadan 5 gün sonra Ay’ın etrafında yörüngeye girdi. İniş modülü, 1 Haziran’da yörünge modülünden ayrılarak Ay’ın Dünya’ya uzak tarafındaki Apollo Krateri’ne indi. Ay topraklarından toplanan yaklaşık 2 kilogramlık taş ve kum örnekleri kalkış modülüyle 3 Haziran’da Ay yüzeyinden yola çıktı ve birkaç gün sonra yörünge modülüne ulaştı. Yörünge modülü, içinde örnekleri taşıyan geri dönüş kapsülü ile birlikte 21 Haziran’da Dünya’ya doğru yola çıktı. Örnekler dört gün sonra Dünya’ya ulaştı.

Chang’e-6, Çin’in Ay’ın Dünya’dan görülmeyen yüzünde gerçekleştirdiği ikinci görev oldu. Daha önce 2019 yılında, Chang’e-4 görevi kapsamında Yutu adı verilen bir araç Ay’ın Dünya’ya uzak yüzüne indirilmişti. Yutu hâlâ çalışmaya devam ediyor.

Yutu uzay araştırma aracı

Çin Ay’ın Dünya’dan görülmeyen yüzüne yumuşak iniş yapmış tek ülke unvanını elinde bulunduruyor. Ülke gelecekte de yeni Ay görevleri gerçekleştirmeye hazırlanıyor. Chang’e-7 ve Chang’e-8 adı verilen görevlerin 2026 ve 2028 yıllarında hayata geçirilmesi planlanıyor. Çin ayrıca 2030’larda Ay’ın su bakımından zengin olan güney kutbu yakınlarında bir istasyon kurmayı planlıyor.

Dünya’ya getirilen örneklerin incelenmesiyle elde edilecek bilgilerin Ay’ın uzak geçmişi hakkında önemli bilgiler sağlaması bekleniyor. Örneğin örneklerin toplandığı Apollo kraterinin içinde bulunduğu SPA havzasının günümüzden 4,26 milyon yıl önce, Geç Ağır Bombardıman olarak adlandırılan Ay’ın ve Dünya’nın göktaşları ve kuyrukluyıldızlar tarafından yoğun bir biçimde bombardıman edildiği bir dönemde oluştuğu düşünülüyor. Toplanan örneklerin tarihlendirilmesiyle bu düşüncenin doğru olup olmadığı anlaşılabilir. Ayrıca Geç Ağır Bombardıman sırasında asteroitlerin ve kuyrukluyıldızların Dünya’ya su ve organik madde taşıdığı düşünülüyor. Dolayısıyla elde edilecek sonuçlar Dünya’daki yaşam hakkında da ipuçları verebilir.