Etki ve Tepki Kuvvetlerinin Nasıl Oluştuğunu Gözlemleyelim

Bilmekte Fayda Var!

Newton Kimdir? Newton Yasaları Nedir?

Sir Isaac Newton 17. yüzyılda yaşamış büyük bir bilim insanıdır. Fizik, astronomi ve matematik alanlarına önemli katkılar yapmıştır. Newton’ın birinci, ikinci ve üçüncü yasaları olarak bilinen üç meşhur yasası vardır. Bu yasalar ile nesnelerin nasıl hareket ettiğini ve evrenin nasıl işlediğini anlamamıza yardımcı olmuştur.

Newton’un üçüncü yasasına göre her etkiye karşılık bir tepki vardır. Etki ve tepki eşit büyüklükte ancak zıt yönlüdür.

Tasarla ve Yap köşesinin bu projesinde, etki ve tepki kuvvetlerinin nasıl oluştuğunu gösteren bir düzenek tasarlıyoruz.

Nelere İhtiyacımız Var?

• 2 adet yumurta kartonu (10’luk)
• 1 adet orta boy balon
• 2 adet çöp şiş
• 2 adet pipet
• 4 plastik kapak (5 l’lik PET şişe)
• 2 plastik kapak (0,5 l’lik PET şişe)
• Silikon tabancası ve silikon
• Makas
• Bant
• Cetvel

 

Uyarı:

 

Ne Yapıyoruz?

1- Yumurta kartonlarını üst üste gelecek şekilde silikon ile yapıştırıp vagon olarak kullanacağımız düzeneği hazırlayalım.

2- Çöp şişten 20 cm, pipetten ise 14 cm uzunluğunda ikişer parça keselim. Plastik kapakların merkezinde çöp şişin geçebileceği delikler açalım.

3- Çöp şişleri pipetlerin iç kısmından geçirerek uçlarına plastik kapakları takalım ve silikon ile yapıştıralım.

4- Plastik kapakların takılı olduğu çöp şişleri yumurta vagonunun alt kısmına silikon ile yapıştıralım.

5- Pipeti balonun ağız kısmının 1 cm içine geçirerek bant ile sabitleyelim ve yumurta vagonunun üst kısmına silikon ile yapıştıralım.

6- Düzeneğimiz çalışmaya hazır.

 

Ne Oldu?

Balonun bulunduğu pipetten hava üfleyerek balonu şişirelim. Düz bir zeminde balon içerisine hapsettiğimiz havanın dışarı çıkmasını sağlayalım.

Balon içinde sıkışan hava basınç farkından dolayı hızlı bir biçimde dışarı çıkar ve yumurta vagonuna etki ederek bir kuvvet uygular. Yumurta vagonu da eşit ve zıt yönde bir kuvvet oluşturur. Etkileşim içine giren iki nesnenin birbirleri üzerinde uyguladıkları kuvvet nedeniyle vagon düz zeminde hareket eder. Bu iki kuvvete etki ve tepki diyoruz.

 

 

Newton’ın üçüncü yasasının çevremizde birçok örneği var. Kuşlar uçarken kanatları havayı aşağı doğru iter. Hava da tepki olarak kuşu yukarı doğru iter. Havaya uygulanan kuvvet ile kuşa uygulanan kuvvet birbirine eşittir. Aynı ilkeyi motorundan sıcak gaz püskürterek yukarı doğru havalanan rokette de gözlemleriz. Roket gazı iterken gaz da tepki olarak roketi iterek havalanmasını sağlar. Ahtapot ve mürekkep balığının su içindeki hareketi de etki ve tepki ile gerçekleşir.