Demans Nedir ? Demans Tedavi Yöntemi: PARO

Horizons WWP/Alamy Stock Photo

Robotik evcil hayvan Paro kendini sevdirirken.

Örneğin bir odaya girdik ve orada tam olarak neden olduğumuzu unuttuk ya da belki uzun zamandır görüşmediğimiz arkadaşlarımızın isimlerini hatırlamakta eskisi kadar iyi değiliz. Bu gibi durumlarla hepimiz karşılaşabiliriz. Ancak bunların sıklığının artması bireylerin yaşam kalitesini olumsuz etkiler.

Demans, beynin düşünme, bilgileri saklama, problem çözme, konuşma, algılama gibi bilişsel işlevlerinin kişinin günlük işlerini kendi başına yerine getiremeyecek kadar zayıfladığı klinik bir semptomdur. Demans yaşlanma süreciyle ilgili bir hastalık olmasa da yaşlandıkça kan basıncının artması, bağışıklık sisteminin zayıflaması, yaraların daha yavaş iyileşmesi, beyin hücrelerinin gençlikteki kadar aktif olamaması gibi nedenlerle genellikle yaşlı bireylerde görülür.

Demans Neden Kaynaklanır?

Demans, beyin hücrelerinin zamanla hasar görmesi veya ölmesi sonucu oluşur. 

Demansın Belirtileri Neler?

Demans, hafıza kaybına, düşünme, muhakeme ya da yargılama yetisinin zayıflamasına ve yıkanma, yeme ve giyinme gibi günlük işleri yerine getirmede zorlanmaya neden olur. Ayrıca yön bulma güçlükleri, karar verme sorunları ve kişilik değişiklikleri de demansın belirtileri arasında yer alır. Birçok hastalıkta karşılaşılan demans belirtileri en sık Alzheimer hastalığında görülür.

Demansın Tedavisi Var mı?

Demansın kesin bir tedavisi henüz bulunmasa da belirtilerin hafifletilmesine ve kişinin yaşam kalitesini artırmaya yönelik çeşitli tedavi yöntemleri bulunuyor. İlaç tedavisi, özellikle Alzheimer hastalığına yönelik bazı ilaçlar, beyindeki bilişsel fonskiyonları güçlendirici maddelerin etkisini artırırken sinir hücrelerine zarar verici maddelerin etkisini düşürüyor. Ayrıca doktorlar tarafından demansın ilerlemesini yavaşlatmak ve semptomları hafifletmek için hastalara günlük yaşamlarında nasıl davranacakları, ne tür rutinler oluşturacakları ve fiziksel egzersizler ile ilgili öneriler veriliyor.

Hastaların günlük yaşamını kolaylaştırmak için çevresel düzenlemeler ve destekleyici tedaviler de önemli. Örneğin terapi robotları gibi teknolojik yenilikler, demans hastalarının duygusal destek bulmalarına yardımcı olabiliyor. Çünkü sosyal etkileşimler, kişinin günlük rutininin olması ve güvenli bir çevre, hastaların günlük yaşamını kendi başına devam ettirme becerilerinin gelişmesinde önemli rol oynuyor.

https://robotsguide.com/robots/paro

İnsan Etkileşimli Terapi Robotu Nedir?

İnsan etkileşimli terapi robotları insanların duygusal ve sosyal etkileşimlerini artırmak amacıyla kullanılan, kişinin rahatlamasına, stresinin azalmasına ve genel yaşam kalitesinin iyileşmesine destek olan robotlardır. Bu amaçla geliştirilen robotlardan biri de PARO’dur.

Terapi Robotu: PARO Nedir?

PARO, özellikle yaşlılar ve demans hastaları için refakatçi olarak tasarlanmış bir insan etkileşimli terapi robotudur. Japonya'da geliştirilen bu robot bir fok yavrusuna benzetilmiştir. Robot, özellikle Alzheimer hastaları, demanslı kişiler ve uzun süreli bakım gerektiren hastalar için duygusal destek sağlamak amacıyla kullanılıyor.

https://www.mdpi.com/2071-1050/13/20/11502

PARO Nasıl Çalışır?

PARO'nun çalışma mekanizması üç temel unsura dayanıyor. Bunlardan biri duyusal algılama. PARO, dokunma, ses, ışık, sıcaklık ve pozisyon gibi çevresel faktörleri algılayabilen çeşitli sensörlerle donatılmış. Bu sensörler sayesinde robot, kullanıcıların onu sevip okşadığını, etrafındaki sesleri duyduğunu belli ediyor. Bir diğer unsur olan yapay zekâ ile PARO, kullanıcısının davranışlarını ve tepkilerini öğreniyor. Bu öğrenme süreci sayesinde robot, zamanla kullanıcının tercihlerine ve davranışlarına uygun tepkiler vermeye başlıyor. Son olarak tepki verme özelliği sayesinde PARO, algıladığı uyaranlara göre çeşitli tepkiler veriyor. Örneğin başı okşandığında memnuniyet belirtisi olarak gözlerini kapatabiliyor, sesler çıkarabiliyor veya hareket edebiliyor. Ayrıca ışık veya ses düzeylerindeki değişikliklere göre gözlerini açıp kapatabiliyor ya da farklı sesler çıkarabiliyor.

Demans Hastaları için PARO’nun Önemi

PARO, kullanıcılarına duygusal bağ kurma olanağı sunuyor. Özellikle yalnızlık hissi çeken yaşlılar ve hastalar için bir arkadaş gibi davranıyor. Bu, kullanıcıların stres düzeyini azaltıp genel ruh hâllerini iyileştirebiliyor. PARO, gerçek hayvanlar gibi bakım ve sorumluluk gerektirmediği için hayvan bakımı yapamayan veya alerjisi olan hastalar için de ideal bir çözüm sunuyor. PARO, ayrıca özellikle grup terapilerinde veya sosyal etkinliklerde bir odak noktası olarak kullanılabiliyor. Bu da hastaların birbirleriyle etkileşim kurmasına yardımcı oluyor. PARO sayesinde hayvan terapisinin kanıtlanmış faydalarından canlı hayvanların tedavi veya lojistik zorluklar yarattığı hastaneler ve bakımevlerinde de yararlanılabiliyor.

PARO özellikle canlı hayvanların tedavi veya lojistik zorluklarına bir çözüm olarak dünya genelinde çeşitli sağlık kurumları ve bakım evlerinde hastaların ve yaşlıların yaşam kalitesini artırmak için kullanılıyor.

Demansla ilgili araştırmalar tüm hızıyla devam ediyor ve her geçen gün yeni çözümlere ulaşılıyor. Yakın gelecekte daha etkili tedavi ve önleme yöntemlerinin geliştirilmesi bekleniyor.

Kaynaklar

• Filan, S. L., & Llewellyn-Jones, R. H. (2006). Animal-assisted therapy for dementia: a review of the literature. International psychogeriatrics, 18(4), 597-611.
• Jalbert, J. J., Daiello, L. A., & Lapane, K. L. (2008). Dementia of the Alzheimer type. Epidemiologic reviews, 30(1), 15-34.
• Korczyn, A. D., Vakhapova, V., & Grinberg, L. T. (2012). Vascular dementia. Journal of the neurological sciences, 322(1-2), 2-10.
• Shibata, T. (2011). Robot Therapy: A New Approach for Mental Healthcare of the Elderly A Mini-Review, 57 (4), 378-86.
• Valentí Soler, M., Agüera-Ortiz, L., Olazarán Rodríguez, J., Mendoza Rebolledo, C., Pérez Muñoz, A., Rodríguez Pérez, I., ... & Martínez Martín, P. (2015). Social robots in advanced dementia. Frontiers in aging neuroscience, 7, 133.
• PARO Therapeutic Robot, http://www.PAROrobots.com/ adresinden 1 Eylül tarihinden alınmıştır.
• Yale Medicine, Dementia: Your Questions Answered, https://www.yalemedicine.org/news/dementia-questions adresinden 2 Eylül tarihinden alınmıştır.
• https://www.ttb.org.tr/sted/sted1203/demansli.pdf