Ekim Ayında Gökyüzünde Neler Görebilirsiniz?
Mars ekim ayının ortasından itibaren doğu ufkunun üzerinde tekrar ortaya çıkıyor.
Mars Tekrar Gökyüzünde
Mars, 2 Eylül’de yörünge hareketi sırasında Güneş’in arkasından geçmişti. Bu süreçte Güneş ile aralarındaki açısal mesafe küçük olduğundan Mars’ı Güneş’in parlaklığı nedeniyle birkaç hafta boyunca gözlemlemek mümkün olmadı. Mars ekim ayının ortasından itibaren doğu ufkunun üzerinde tekrar ortaya çıkıyor.
Mars, Güneş etrafındaki yörünge hareketi sırasında yaklaşık olarak her iki yılda bir kavuşum noktasından geçer. Bu konumdayken Mars, Güneş ve Dünya aynı hizadadır ve Güneş, Mars ile Dünya arasında bulunur. Kavuşum konumundayken Mars’ın uzanım açısı (Dünya’dan Mars’a ve Dünya’dan Güneş’e giden doğrultular arasındaki açı) sıfır derecedir.
Gökyüzü gözlemine ilgi duyan amatör gökyüzü gözlemcileri için bu dönem Mars’ın birkaç hafta boyunca Dünya’dan gözlemlenememesi anlamına gelir. Mars’ta araştırmalar yürüten -özellikle de Mars yüzeyinde görev yapan uzay aracı görevlerinde çalışan- gökbilimciler ise bu dönemde birkaç hafta boyunca uzay araçlarıyla iletişim kuramaz. Çünkü Güneş’ten yayılan yüksek enerjili ışınlar ve parçacıklar, uzay araçlarıyla iletişim kurmak için kullanılan radyo sinyallerinde karışıklığa yol açar. Bu nedenle Mars yüzeyinde görev yapan keşif araçlarına komut vermek için gönderilen sinyaller durdurulur. Bu süreçte büyük miktarda veri üreten kamera gibi bazı ekipmanlar işlevlerine ara verse de keşif araçları gezegenle ilgili bilgi toplamaya devam eder.
Ekim Ayında Gezegenler ve Ay
Ekim ayında Güneş’in batışından sonra Venüs ve Merkür güneybatı-batı ufkunun üzerinde gökyüzünde ortaya çıkıyor. Ancak iki gezegen de ay boyunca ufkun üzerinde çok yükselmiyor ve Güneş’ten kısa süre sonra batıyor. Bu nedenle görülmeleri hayli zor.
Ekim ayında Güneş’in batışından sonra gökyüzünde olan diğer iki gezegen Satürn ve Jüpiter. Satürn ekim ayının başında gün batımından sonra güney ufkunun üzerinde ortaya çıkıyor ve gece yarısından kısa süre önce batıyor. Satürn’ün gözlem süresi ayın ilerleyen günlerinde kısalıyor. Ekim ayı Satürn’ün halkalarını gözlemlemek için hayli uygun bir ay. Satürn’ün eksen eğikliği 26,7 derecedir. Bu nedenle Güneş’e göre konumuna bağlı olarak bazı zamanlar Satürn’ün halkaları Dünya’dan bakıldığında daha belirgin görülebilir. Satürn, 5 Ekim’de ilkdördün evresindeki Ay ile gökyüzünde birbiriyle yakın görünümde.
Ekim ayının başında Güneş’in batışından sonra batı ufkunun üzerinde görülebilen Jüpiter yaklaşık üç saat sonra batıyor. Yılancı Takımyıldızı’ndaki gezegenin gözlem süresi ayın ilerleyen günlerinde kısalıyor ve ay sonunda saat 20.30 civarında batıyor. Jüpiter ayın son günü hilal şeklindeki Ay ile birlikte görülebilir.
Avcı Göktaşı Yağmuru
20 Ekim'i 21 Ekim'e bağlayan gece yarısından sonra doğu-güneydoğu ufku
Avcı (Orionid) göktaşı yağmuru 20-21 Ekim’de en yüksek etkinliğe ulaşıyor. Göktaşlarının gökyüzünde ortaya çıktığı nokta -saçılma noktası- olarak isimlendirilir- saat 22.30’dan sonra doğu ufkunun üzerinden doğuyor ve gün doğumuna kadar gözlenebiliyor. Avcı göktaşı yağmurunu izlemek için en uygun zaman ise saçılma noktasının ufkun üzerinde en yüksek noktaya ulaştığı saat 05.00 civarı. Saçılma noktasını Avcı Takımyıldızı’ndaki en parlak yıldızlardan biri olan Betelgöz’ün kuzeydoğusunda bulabilirsiniz. Göktaşı yağmurunun en yüksek etkinliğe ulaştığı tarihte Ay sondördün evresinde.
- 2019 Gök Olayları Yıllığı, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi
- https://eclipse.gsfc.nasa.gov/SKYCAL/SKYCAL.html
