Geleceğimizin Teminatı Ormanlar

Dünya nasıl nefes alıyor hiç merak ettiniz mi? Bu soruya “Ormanlar sayesinde” şeklinde cevap vermek yanlış olmaz. Ormanlar dünyanın en önemli oksijen kaynaklarındandır.

Orman belirli yükseklikteki ve büyüklükteki çeşitli ağaçlardan, çalılardan, otsu bitkilerden, mantarlardan, mikroorganizmalardan ve hayvanlardan oluşan, doğal bir kara ekosistemidir.

Yeryüzü için birçok faydası bulunan yemyeşil ormanlar çok sayıda ağaç barındırır. Her bir ağaçtaki yaprak sayısı düşünüldüğünde ağaçların neden çok büyük bir oksijen kaynağı olduğu anlaşılabilir.

Yeryüzünde karaların %31’i ormanlarla kaplıdır. Ormanların %47’sini tropik kuşak yağmur ormanları, %9’unu ılıman kuşak tropikal yağmur ormanları, %11’ini ılıman kuşak geniş yapraklı ormanlar ve %33’ünü tayga olarak da bilinen iğne yapraklı ormanlar oluşturur.

Ormanlar yeryüzündeki yaşamın sürekliliği açısından hayli önemlidir. Ormanların atmosferdeki gazların dengesinin korunmasında önemli etkileri vardır. Ağaçlar güneş ışığı yardımıyla suyu ve karbondioksidi fotosentez sonucu besine (örneğin glikoza) dönüştürürken atmosfere oksijen salar. Yetişkin bir çam ağacı 40 insanın bir saatte havaya verdiği karbondioksidi bir saatte oksijene dönüştürebilir.

Bir yaprağın içinde bulunan, gözle görülemeyecek kadar küçük, çok sayıda gözenek (stoma olarak isimlendirilir) hava ile gaz alışverişi yapar. Bu nedenle yapraklardaki stomalara minik akciğerler demek yanlış olmaz.

1 hektar iğne yapraklı orman yılda 30 ton, 1 hektar geniş yapraklı orman ise yılda 16 ton oksijen üretir. 25 metre uzunluğunda bir kayın ağacı saatte 1,5 kg oksijen üretir.

Yeryüzünde 1,31 milyar hektar (1 hektar 10.000 metrekareye eşittir) bütünlüğü bozulmamış orman alanı bulunuyor. Ülkemizdeki 78 milyon hektarlık alanın yaklaşık %30’unu (22,3 milyon hektar) ormanlar oluşturuyor. Zengin bir çeşitliliğe sahip ormanlarımızda milyonlarca ağaç fotosentezle havayı temizliyor.

Ülkemizde ormanlar genellikle Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz bölgelerinin kıyıya yakın kesimleri ile dağlık alanlarında ve Doğu Anadolu Bölgesi’ni güneyden bir yay halinde kuşatan Güneydoğu Toroslar üzerinde toplanmıştır.

Prof. Dr. Latif Kurt - İç, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin büyük bölümü ormandan yoksundur.

Ormanlar en değerli kaynaklarımızdan biridir. Dünya Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF) 1999 yılında Avrupa’nın biyolojik çeşitlilik bakımından en değerli ve acil olarak korunması gereken yüz ormanını belirledi ve bu alanları Avrupa Ormanlarının Sıcak Noktaları olarak tanımladı. Sıcak Noktalar dünyada endemik tür bakımından zengin ve aynı zamanda hızla habitatı yani yaşam alanı daralan alanlardır. Bu alanlardan dokuzu Türkiye’de yer alıyor: Amanos Dağları, Yenice Ormanları, Fırtına Havzası, Karçal Dağları, İstanbul Ormanları, İbradi-Akseki Ormanları, Datça ve Bozburun Yarımadaları, Babadağı ve Küre Dağları.

Dünyamız için oksijen kaynağı olan ormanlar aynı zamanda iklim üzerinde düzenleyici etkiye sahiptir. Sadece bulundukları bölgenin havasını temizlemez, aynı zamanda bol yağış almasını da sağlarlar. Ayrıca ormanlardaki ağaçların kökleri toprağı tutarak erozyonu ve sel baskınlarını önler.

Ülkemizin ormanlık alanlarının %33’ünü meşe, kayın, kızılağaç, kestane, gürgen gibi ağaç türlerinden oluşan yapraklı ormanlar, %48’ini kızılçam, karaçam, sarıçam, göknar, ladin, sedir gibi ağaç türlerinden oluşan iğne yapraklı ormanlar, %19’unu ise iğneli ve yapraklı karışık ormanlar kaplar. Ormanlarımızda en fazla bulunan ağaç türü yaklaşık 5,9 milyon hektar alana yayılan meşe ağacıdır. Meşe ağacından sonra yayıldığı alanın büyüklüğüne göre sırasıyla kızılçam, karaçam, kayın, sarıçam, ardıç, göknar, sedir, ladin, fıstıkçamı, kızılağaç, kestane, gürgen, kavak, ıhlamur, dişbudak ve okaliptüs ağaçları gelir.

Ülkemizdeki orman ekosistemleri özellikle zengin biyolojik çeşitliliği sebebiyle önemidir.

Ormanlar insanlar için hayati önem taşıyan kıymetli ekosistemler. İnsan var olduğu ilk günden bu yana kendisine yaşam veren her şeyi doğadan alıyor. Aldığımız temiz havayı, içtiğimiz suyu doğa “sessizce” üretiyor. Bu yüzden gelecek kuşaklara yaşanabilecek bir dünya bırakabilmek için her birimiz ormanlarımızı korumalı ve ağaçlandırmaya gerekli önemi vermeliyiz yani ülkemizin orman zenginliğini daha da genişletmek için elimizden geleni yapmalıyız.

Kaynaklar:

• Can, T., Ormanın Kitabı, WWF-Türkiye, 2013.
• Türkiye Orman Varlığı, Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığı, Yayın No:115, Envanter Serisi No:17, 2015.
• Orman Atlası, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, 2018
• www.ogm.gov.tr