Gökyüzünde Bu Ay: Temmuz 2023

Akkachai thothubthai / iStock

Temmuz 2023'te gökyüzünde tanık olabileceğiniz üç önemli gök olayı:

• Delta Kova Gök Taşı Yağmuru’nu izleyebilirsiniz.
• Merkür ve Venüs buluşmasına tanık olabilirsiniz.
• Venüs’ün evrelerini keşfedebilirsiniz.

Merkür, temmuz ayının ilk günlerinde Güneş’in arkasından geçti. Bu nedenle Güneş sisteminin en küçük gezegeni, ayın ilk yarısında gökyüzünde görülemiyor. Merkür, temmuz ayının ikinci yarısında Güneş’in batışından sonra batı-kuzeybatı yönünde ufkun üzerinde ortaya çıkıyor.

19 Temmuz akşamı Merkür ve hilal şeklindeki Ay birbirine yakın görülebilir. Tek yapmanız gereken, Güneş’in batışından hemen sonra batı-kuzeybatı yönünde ufkun üzerine bakmak.

27 Temmuz akşamı batı yönünde ufkun üzerine bakarak, Merkür ve Venüs’ü gökyüzünde birbirine yakın görebilirsiniz. Mars’ı ise bu ikilinin güneybatısında bulabilirsiniz.

Venüs temmuz ayının başında Güneş’in batışından sonra batı yönünde ufkun üzerinde görülebiliyor. Ağustos ayında Güneş ile Dünya’nın arasından geçecek olan Venüs’ün ufkun üzerindeki yüksekliği ayın ilerleyen günlerinde azalıyor.

Venüs, temmuz ayında en yüksek parlaklığa ulaşıyor. Venüs’ün gökyüzünde ne kadar parlak göründüğü ise Dünya’ya ne kadar yakın olduğuyla ilişkili.

Venüs’ün de tıpkı Ay gibi farklı evreleri vardır.

Venüs, Güneş ile Dünya’nın arasındaki bir yörüngede hareket eder. Bu nedenle Güneş ile Dünya’nın arasından geçerken Güneş’in parlaklığı nedeniyle Venüs’ün görülmesi zorlaşır. Ancak bu sırada Venüs ile Dünya’nın arasındaki mesafe azaldığından Venüs gökyüzünde çok parlaktır. Venüs’ün gökyüzünde en parlak olduğu zamanlarda gezegen diskinin tamamı aydınlık değildir, bu nedenle Venüs gökyüzünde ince bir yay şeklinde görünür. Siz de bir dürbün ya da basit bir teleskop yardımıyla ay boyunca Venüs’ün evrelerindeki değişimi takip edebilirsiniz.

Mars da temmuz ayında akşamları gökyüzünde. Kızıl Gezegen, Güneş’in batışından sonra batı yönünde ufkun üzerinde ortaya çıkıyor ve yaklaşık iki saat sonra batıyor. Temmuz ayının ilk yarısında Mars ve Venüs, Aslan Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı Regulus ile birlikte görülebilir.

Aslan Takımyıldızı’nı soru işaretine benzeyen şekli ile gökyüzünde tanıyabilirsiniz. Regulus ise soru işareti şeklinin noktasının olduğu yerde bulunuyor.

21 Temmuz’da ise Mars’ı hilal şeklindeki Ay’ın yakınlarında görebilirsiniz.

Jüpiter temmuz ayında Venüs’ten sonraki en parlak gezegen. Jüpiter gece yarısından kısa süre sonra kuzeydoğu-doğu yönünde ufkun üzerinden doğuyor ve Güneş’in aydınlığında kayboluncaya kadar gökyüzünde görülebiliyor. Her geçen gün daha erken doğan Jüpiter’in parlaklığı gitgide artıyor.

Satürn ise Jüpiter’den yaklaşık üç saat önce doğu-güneydoğu yönünde ufkun üzerinden doğuyor ve gece boyunca görülebiliyor. Satürn’ü Kova Takımyıldızı’nda bulabilirsiniz.

Ay, Dünya etrafındaki yörünge hareketi sırasında 5 Temmuz’da Dünya’ya en yakın, 20 Temmuz’da ise Dünya’ya en uzak konumda. Bu iki konumdayken Ay ile Dünya arasındaki mesafe sırasıyla 360.200 km ve 406.300 km.

Delta Kova Gök Taşı Yağmuru

Delta Kova Gök Taşı Yağmuru, 28-29 Temmuz’da en yüksek etkinliğe ulaşıyor. Bu tarihte gök taşlarının gökyüzünde ortaya çıkıp etrafa dağılıyormuş gibi göründüğü noktayı yani saçılma noktasını Kova Takımyıldızı’nda bulabilirsiniz. Saatte maksimum 20 gök taşı görebileceğiniz bu tarihte, Ay dolunay evresine yaklaştığından, Ay’ın parlaklığı gök taşlarının fark edilmesini zorlaştırıyor.

Delta Gök Taşı Yağmuru’nu siz de izlemek istiyorsanız, 28 Temmuz’u 29 Temmuz’a bağlayan gece güneydoğu yönünde ufkun üzerinde Kova Takımyıldızı’nı bulun ve gözlerinizin karanlığa alışabilmesi için bir süre bekledikten sonra gök taşlarını fark etmeye çalışın.

Delta Kova Gök Taşı Yağmuru yılın en güçlü gök taşı yağmurlarından biri olmasa da yaz ayları gök taşlarını izlemek için ideal zamanlardır. Çünkü gök taşlarını fark edebilmek için gözlerimizin karanlığa uyum sağlayabilmesi amacıyla bir süre karanlıkta beklemek gerekiyor.

SOHO/LASCO ve SOHO/UVCS (ESA & NASA)

96P Machholz Kuyruklu Yıldızı, Güneş etrafındaki yörüngesini yaklaşık altı yılda tamamlıyor.

Gök taşı yağmurlarının kaynağı çoğunlukla kuyruklu yıldızlardır. Delta Kova Gök Taşı Yağmuru’nun kaynağı ise tam olarak bilinmiyor ancak 96P Machholz Kuyruklu Yıldızı’nın olabileceği düşünülüyor.

Kaynaklar:

• “July 2023 Observing”, Sky and Telescope, Cilt 146, Sayı 1, s. 41-47, 2023.
• Ratcliffe, M., Alister, L., “Sky This Month”, Astronomy, Cilt 51, Sayı 7, s. 28-35, 2023.
• https://eclipse.gsfc.nasa.gov/SKYCAL/SKYCAL.html
• https://in-the-sky.org/newscal.php
• https://www.amsmeteors.org/meteor-showers/meteor-shower-calendar/