Güneş’teki Enerjiyi Yeryüzünde Üretmek Mümkün mü?
Çinli bilim insanları, plazmayı 100 milyon santigrat derecenin üzerindeki sıcaklıklarda tam 1.066 saniye boyunca kararlı bir şekilde hapsetmeyi başardı.
Reaktörün içinin sanatsal gösterimi
Enerji ihtiyacının giderek arttığı günümüzde bilim insanları, bu ihtiyacı karşılayacak sınırsız ve temiz enerji kaynakları üzerinde çalışıyor. Bu alandaki en umut verici adaylardan biri ise nükleer füzyon. Nükleer füzyon, iki hafif atom çekirdeğinin birleşerek daha ağır bir çekirdek oluşturduğu ve bu süreçte çok yüksek miktarda enerji açığa çıkardığı bir tepkimedir. Bu, Güneş ve diğer yıldızların enerji üretme yöntemidir. Nükleer füzyonun en büyük avantajlarından biri, sınırsız enerji potansiyeline sahip olmasının yanı sıra çok az radyoaktif atık üretmesidir. Bu nedenle temiz ve sürdürülebilir bir enerji alternatifi olarak öne çıkıyor. Tüm bu özellikleriyle nükleer füzyon, geleceğin enerji sorunlarına çözüm olabilecek umut verici teknolojilerden biri olarak görülüyor.
Adisonpk/iStock.com
Füzyon tepkimesi
Deneysel Gelişmiş Süperiletken Tokamak (EAST), Güneş’in merkezinde gerçekleşen nükleer füzyon sürecini taklit etmeyi amaçlayan bir reaktör. “Yapay Güneş” olarak da adlandırılan bu sistemde, hidrojen izotopları birleşerek daha ağır elementler oluşturuyor ve bu süreçte büyük miktarda enerji açığa çıkarıyor. Ancak bu işlemin gerçekleşmesi için plazmanın son derece yüksek sıcaklıklarda kararlı şekilde hapsedilmesi gerekiyor. Bilim insanları, yaklaşık 70 yıldır bu zorluğu aşmak için çalışmalar yürütüyor.
Reaktörün görünümü
EAST, plazmayı kontrol altında tutmak için süperiletken mıknatıslar vasıtasıyla çok güçlü manyetik alanlar oluşturuyor. Çin Bilimler Akademisine bağlı Hefei Fizik Bilimleri Enstitüsü’nden bilim insanları, reaktörü geliştirerek daha önceki 403 saniyelik dünya rekorunu geçmek için çeşitli iyileştirmeler yaptı. Plazmanın daha uzun süre kararlı kalmasını sağlamak amacıyla sistemin iç donanımı güncellendi. Bu geliştirmeler sayesinde EAST reaktörü, plazmayı 100 milyon santigrat derecenin üzerindeki sıcaklıklarda 1.066 saniye boyunca kararlı şekilde hapsetmeyi başardı.
Bu başarı, nükleer füzyon teknolojisinde önemli bir kilometre taşı olarak görülüyor. Aynı zamanda füzyon enerjisinin gelecekte sınırsız ve temiz enerji kaynağı olabileceğine dair umutları güçlendiriyor. Enerji talebinin hızla arttığı günümüz dünyasında füzyon enerjisi, sürdürülebilir ve uzun vadeli bir çözüm olarak giderek daha önemli hâle geliyor.
Sözlük:
Süperiletken: Üzerinden geçen elektrik akımını kayıpsız iletebilen malzeme
Tokamak: Güneş’in çekirdeğindeki nükleer füzyon sürecini taklit etmek ve ortaya çıkan yüksek sıcaklıktaki plazmayı kontrol altında tutmak için tasarlanmış aygıt
Kaynaklar:
- https://phys.org/news/2025-01-chinese-artificial-sun-fusion-power.html
- https://physicsworld.com/a/chinas-experimental-advanced-superconducting-tokamak-smashes-fusion-confinement-record/
Astronom Mehmet Oğuzhan ERTURAN
Konya Bilim Merkezi
