İnsanlarda Doğuştan Gelen Bir Olasılık Anlayışı Var
İnsanların pek çoğu olasılık hesapları yapmakta zorlansa da yapılan son çalışmalar, insanların doğuştan gelen bir olasılık kavrayışına sahip olduğunu gösteriyor.
Geçmişte olasılık hesabı gerektiren konular ile ilgili mantık yürütebilmenin, eğitim ile kazanılan bir yeti olduğu düşünülürdü. Bu durumun en önemli sebeplerinden biri, olasılık matematiğinin ancak 17. yüzyılda geliştirilmiş olmasıydı. Araştırmacılar bu düşüncenin doğruluğunu sınamak için hiç matematik eğitimi almamış yetişkin insanlarla deneyler yaptı. Sonuçlar insanların doğuştan gelen bir olasılık anlayışına sahip olabileceğini gösteriyor.
Venedik’teki IUAV Üniversitesi’nde çalışan Dr. Vittorio Girotto ve arkadaşları, olasılık anlayışı ile ilgili deneyleri, Guatemala’da yaşayan yerli Maya halkından yetişkinlerle yapmış. Proceedings of the National Academy of Sciences (USA)’da yayımlanan sonuçlar, hiç matematik eğitimi almamış yetişkinlerin, olasılık ile ilgili deneylerde, öğrenciler ve yetişkin İtalyanlar kadar başarılı olduğunu gösteriyor.
Deneyler sırasında yetişkin Mayalara üç ayrı test uygulanmış. Birinci testte, deneklerin içinde üç mavi, bir sarı çöp olan bir torbadan rastgele bir çöp seçilmesi durumunda çöpün renginin ne olacağını tahmin etmeleri istenmiş. Katılımcıların büyük çoğunluğu, doğru biçimde maviyi tahmin etmiş. Uygulanan ikinci test, yetişkin Mayaların yeni bilgiler ışığında tahminlerini güncelleyebildiğini de gösteriyor. İçinde kare şeklinde dört kırmızı çöp ve daire şeklinde üç yeşil, bir kırmızı top bulunan bir torbadan rastgele bir çöp seçilmesi durumunda çöpün renginin ne olacağını tahmin etmesi istenen yetişkinler, doğru biçimde kırmızıyı seçmiş. Ancak deneklere çekilecek çöpün daire biçimli olacağı söylendiğinde, yetişkin Mayalar tahminlerini yeşil olarak değiştirmiş. Üçüncü testteyse deneklere rastgele çekilecek iki çöpün aynı renkte olup olmayacağı sorulmuş. Altı yaşın altındaki çocuklar bu tarz sorular karşısında çok zorlanmasına rağmen, yetişkin Mayaların gayet başarılı oldukları görülmüş. Tüm bu sonuçlar insanların hiç matematik eğitimi almadan da olasılık anlayışına sahip olabileceğine, yani insanlarda doğuştan gelen bir olasılık anlayışı olduğuna işaret ediyor.
