Kasım Ayında Gökyüzünde Neler Oluyor?

Boğa Takımyıldızı’nda Işıldayan İki Yıldız Kümesi

Boğa Takımyıldızı’ndaki Ülker (Pleiades) ve Boğa (Hyades) yıldız kümeleri kasım ayında Güneş’in batışından sonra doğu ufkunun üzerinden yükseliyor. Ülker ve Boğa yıldız kümelerinin gökyüzünde görülmesi Kuzey Yarımküre’de kışın yaklaştığının habercisi olarak kabul edilir.

Görseli büyütmek için üstüne tıklayın.

Yedi Kız Kardeş olarak da bilinen Ülker Yıldız Kümesi, Dünya’dan yaklaşık 400 ışık yılı uzaktadır. Ülker Yıldız Kümesi’nde çıplak gözle fark edilebilen yıldızların sayısı gözlem koşullarına göre değişiklik gösterebilir. Boğa Takımyıldızı’ndaki Boğa Yıldız Kümesi ise Dünya’ya en yakın yıldız kümesidir. Takımyıldızın en parlak yıldızı Aldebaran boğanın gözü olarak da bilinirken, Boğa Yıldız Kümesi’ndeki yıldızlar boğanın kafasını oluşturur. Aldebaran Boğa Yıldız Kümesi'nin içinde yer alıyormuş gibi görünse de aslında yıldız kümesinin bir üyesi değildir.

Kasım Ayının Göktaşı Yağmurları

Boğa (Taurid) göktaşı yağmurunun güney kolu 5 Kasım’da en yüksek etkinliğe ulaşıyor. Kuzey kolunun etkinliğinin en yüksek olduğu tarih ise 12 Kasım. Bu tarihlerde saatte birkaç göktaşı gözlenebilir. Boğa göktaşı yağmuru sırasında gökyüzünde hareket eden parçacıkların hızı (~30 km/sa) görece düşük olduğundan, göktaşlarını daha uzun süre gözlemek mümkün. Kaynağı 2P/Encke kuyrukluyıldızı olan Boğa göktaşı yağmuru her yıl ekim ve kasım aylarında etkin oluyor.

Kasım ayının ikinci önemli göktaşı yağmuru olan Aslan (Leonid) göktaşı yağmuru 17-18 Kasım’da en yüksek etkinliğe ulaşıyor. Saatte en fazla 15 göktaşının gözlenebileceği bu tarihte göktaşlarının gökyüzünde ortaya çıktığı noktayı gece yarısından sonra doğu ufkunun üzerinde Aslan Takımyıldızı’nda bulabilirsiniz. Aslan göktaşı yağmurunun kaynağı ise 55P/Tempel-Tuttle kuyrukluyıldızı.

Görseli büyütmek için üstüne tıklayın.

Ay, 14 Kasım’da Dünya’ya en uzak konumda, 26 Kasım’da Dünya’ya en yakın konumda olacak. Bu konumlardayken Ay ve Dünya arasındaki mesafe sırasıyla 404.350 km ve 366.625 km.

Ay ve Satürn 11 Kasım’da gökyüzünde birbirine yakın görünecek. İki gökcismi Güneş’in batışından sonra güneybatı ufkunun üzerinde birlikte görülebilir. Ay, 16 Kasım’da Mars ile yakın görünümde. Ay ve Boğa Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı Aldebaran 24 Kasım’da gökyüzünde birbirine yakın görünecek. Dolunay evresindeki Ay ve kırmızı dev Aldebaran gece yarısına yakın saatlerde birlikte gözlenebilir.

Görseli büyütmek için üstüne tıklayın.

Merkür, 6 Kasım’da en büyük doğu uzanımı konumuna ulaşacak. Bu konumdayken Merkür’ün uzanım açısı yani Dünya’dan Merkür’e ve Dünya’dan Güneş’e giden doğrultular arasındaki açı 23 derece. Merkür ayın ilk yarısında Güneş’in batışından sonra kısa süreliğine batı ufkunun üzerinde görülebilir. Ancak Merkür ufkun üzerinde çok yükselmediğinden gözlenmesi zor. Kasım ayının ilerleyen günlerinde gökyüzünde Güneş’e yaklaşmaya başlayan Merkür, 27 Kasım’da Güneş ile Dünya’nın arasından geçecek. Bu süreçte Merkür birkaç hafta görülemeyecek.

Görseli büyütmek için üstüne tıklayın.

Venüs, kasım ayı boyunca Güneş’in doğuşundan önce gökyüzünde olacak. Ayın başında kısa süre gözlenebilen Venüs’ün gözlem süresi ayın ilerleyen günlerinde iki saate ulaşıyor. Ufkun üzerinde yükselmeye devam eden ve parlaklığı artan Venüs, ayın ortasından itibaren Güneş doğmadan önce doğu ufkunda en parlak "sabah yıldızı" olarak görülecek. Venüs ve Başak Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı Spika kasım ayının ortasında birkaç gün boyunca gökyüzünde birbirine yakın görünecek. İki gökcismi Güneş’in doğuşundan önce doğu-güneydoğu ufkunun üzerinde birlikte görülebilir.

Mars, kasım ayının başında Oğlak Takımyıldızı’nda. Kızıl Gezegen ayın ilerleyen günlerinde Kova Takımyıldızı’na doğru hareket ediyor. Mars ay boyunca Güneş’in batışından gece yarısına kadar gökyüzünde olacak. Ancak parlaklığı ve görünür büyüklüğü her geçen gün azalıyor.

Jüpiter, ayın ilk günlerinde Güneş’in batışından sonra kısa süre gözlenebilir. Güneş’in arkasına doğru hareket eden gezegen 26 Kasım’da kavuşum noktasına ulaşacak. Güneş’le aralarındaki açısal mesafe çok küçük olacağından Jüpiter bu süreçte birkaç hafta boyunca görülemeyecek.

Satürn, kasım ayı boyunca Güneş’in batışından sonra güneybatı ufkunun üzerinde ortaya çıkıyor ve yaklaşık iki saat sonra batıyor. Yay Takımyıldızı’ndaki gezegenin gözlem süresi ayın ilerleyen günlerinde kısalıyor. Kasım ayının son günleri 2018 yılında Satürn’ün gözlenebileceği son zamanlar olacak.

Görseli büyütmek için üstüne tıklayın.

1 Kasım saat 23.00, 15 Kasım saat 22.00 ve 30 Kasım saat 21.00’de gökyüzünün genel görünümü

• 2018 Gök Olayları Yıllığı, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi
• https://eclipse.gsfc.nasa.gov/SKYCAL/SKYCAL.html