logo
Menü
Giriş yap Üye ol
  • Anasayfa Anasayfa
Popüler Bilim

Popüler Bilim

Soru - Cevap

Soru - Cevap

Tasarla ve Yap

Tasarla ve Yap

Deneyler

Deneyler

Bilim Genç TV

Bilim Genç TV

Gökbilim

Gökbilim

Yeryüzü

Yeryüzü

Sesli Yayın

Sesli Yayın

Bilim Çizgi

Bilim Çizgi

Periyodik Tablo

Periyodik Tablo

Yeryüzü

Bunu Biliyor muydunuz?

Yarışmalar

Yarışmalar

  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

logo
Arama
Giriş yap
  • Popüler Bilim Popüler Bilim
  • Soru - Cevap Soru - Cevap
  • Tasarla ve Yap Tasarla ve Yap
  • Deneyler Deneyler
  • Bilim Genç TV Bilim Genç TV
  • Yarışmalar Yarışmalar
  • Gökbilim Gökbilim
  • Yeryüzü Yeryüzü
  • Sesli Yayın Sesli Yayın
  • Bilim Çizgi Bilim Çizgi
  • Bunu Biliyor muydunuz? Bunu Biliyor muydunuz?
  • Periyodik Tablo Periyodik Tablo
  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

Çivi Kullanılmadan Yapılan Bir Köprü mü? Cambridge Matematik Köprüsü

Bilim Genç Kafede Bilim Etkinliği: Uzayı ve Yıldızları Neden Araştırıyoruz?

Dijital Obez miyim? Dijital Araçların Aşırı Kullanımı Yaşam Memnuniyetimizi Azaltıyor!

Tek Sağlık Nedir?

Geri Dönüştürülmüş Plastik Gerçekten Çevre Dostu mu?

Bilim Genç Kafede Bilim Etkinliği: Sıfırın Altında Bilim: Antarktika ve Arktik Maceraları

Kadınlar Erkelerden Daha Fazla Uykuya mı İhtiyaç Duyuyor?


Kendini Yeniden Üreten Plastik

Dr. Mahir E. Ocak
03/09/2014

Canlı dokular kendilerini yenileyebiliyor, ancak aynı şey sentetik malzemeler için geçerli değil. Kendi kendine büyüyen ya da kendini yenileyen sentetik malzemeler henüz geliştirilemedi.

Kendini Yeniden Üreten Plastik

Canlı dokular kendilerini yenileyebiliyor, ancak aynı şey sentetik malzemeler için geçerli değil. Kendi kendine büyüyen ya da kendini yenileyen sentetik malzemeler henüz geliştirilemedi. Urbana-Champaign'deki (ABD) Illinois Üniversitesi'nde çalışan araştırmacılar bu yönde önemli bir adım attı. Araştırmacılar, kendini yenileyen bir plastik malzeme tasarladı ve yenilenme sürecini laboratuvar ortamında inceledi. Sonuçlar farklı etkenlerin uygun bir biçimde ayarlanmasıyla kendini yeniden üreten plastiklerin geliştirilebileceğini gösteriyor. Araştırmacılar, tasarladıkları malzemede oluşan bir deliğin, dışarıdan herhangi bir müdahale olmadan, üç saat içinde tamamen onarıldığını gözlemledi. Benzer başka malzemelerin de geliştirilebileceği düşünülüyor. Örneğin gelecekte kazalardan sonra birkaç saat içinde kendini onaran araba tamponları geliştirilebilir.      

Tasarlanan plastiğin kendini yenileme süreci, canlı dokuların kendini yenileme sürecine benziyor. Canlılarda yenilenme sürecinde yer alan maddeler yenilenmenin olacağı bölgeye damarlarla taşınır. Araştırmacılar da tasarladıkları malzemenin kendini yenilemesi için gerekli maddeleri, malzemenin içinde oluşturulan damarlara yerleştirmiş. Komşu damarların içine de yenilenmeyi gerçekleştirecek farklı kimyasal maddeler konmuş. Bu maddeler bulundukları damarların içinde uzun süre durağan bir biçimde kalabiliyor. Ancak farklı damarların içindeki farklı maddeler birbirleriyle karıştıkları zaman yenilenme süreci başlıyor.

Malzeme, herhangi bir hasar yokken farklı damarlardaki kimyasal maddeler birbiriyle karışmayacak şekilde tasarlanmış. Ancak bir hasar meydana geldiğinde -örneğin malzemede bir delik oluştuğunda- damarların içindeki kimyasal maddeler hasarlı bölgeye akmaya başlıyor. Farklı damarlardan gelen kimyasal maddelerin karışmasıyla önce jel kıvamında bir sıvı oluşuyor ve bu jel hasarlı bölgeyi tamamen dolduruyor. Daha sonra jel kıvamındaki sıvı polimerleşerek sertleşiyor ve yenilenme süreci tamamlanıyor.   

Kendini yenileme sürecinin başarılı olması için pek çok önemli etken var: sıvıların akışkanlığı, yüzey gerilimleri, yerçekimi, çevre... Damarların içindeki sıvıların akışkanlığı yüksek olduğu zaman sıvılar, jel kıvamına gelip hasarlı bölgeyi dolduramadan yerçekiminin etkisiyle yere akıyor. Dolayısıyla jel oluşabilmesi ve bu jelin hasarlı bölgeyi tamamen doldurabilmesi için damarların içindeki sıvıların akışkanlığının düşük olması gerekiyor. Jelleşme ve polimerleşme aşamalarının farklı zaman dilimlerinde gerçekleşmesi de önemli. Çünkü polimerleşme, hasarlı bölge tamamen jel ile dolmadan başlarsa yenilenme süreci tamamlanamıyor; oluşan yeni polimerler jelin yayılarak hasarlı bölgeyi doldurmasına engel oluyor. Bu yüzden araştırmacılar polimerleşme aşamasının başlamasını geciktirmek amacıyla damarların içine inhibitörler (tepkimeleri yavaşlatan maddeler) de eklemiş.

Jelleşme aşaması hızlı gerçekleştiği zaman, hasar görmüş bölgeye akan sıvılar sadece yüzey gerilimleri ile değil aynı zamanda daha önce oluşmuş jellerin desteği ile de hasar görmüş polimere tutunuyor. Böylece hasarlı bölgenin tamamen dolması kolaylaşıyor. Özellikle hasarın büyüklüğü belirli bir eşik değerini aştıktan sonra sıvının, yerçekimine rağmen sadece yüzey gerilimleri ile hasarlı polimere tutunması zorlaşıyor. Bu yüzden jelleşme aşamasının hızlı gerçekleşmesi özellikle hasarın büyük olduğu durumlarda önemli.

Araştırmacılar laboratuvar ortamında yaptıkları deneyler sırasında 35 milimetre çapındaki bir deliği onarmayı başarmış. Yenilenme sırasında deliğin tamamen dolması yaklaşık 20 dakika, polimerleşmenin tamamlanması ise yaklaşık 3 saat sürüyor. Laboratuvar ortamı dışındaki uygulamalar çok daha karmaşık olabilir. Ancak sonuçlar kendini yeniden üreten plastik malzemelerin geliştirilmesi bakımından hayli umut verici.

 

Kendini Üreten Plastik from Bilim Teknik on Vimeo.

Kaynak:

  • White, S. R., “Restoration of large damage volumes in polymers”, Science, Cilt 344, s. 620, 2014.
Konu
Malzeme Teknolojisi

paylaş

En Çok Okunan Makaleler

Bilim Genç Kafede Bilim Etkinliği: Uzayı ve Yıldızları Neden Araştırıyoruz?

Duyurular • 29-06-2025

Bilim Genç’e İçerik Hazırlamak İster misiniz?

Duyurular • 12-05-2025

Chandra, Yeni Tip Kozmik Nesneden Gelen Düzenli Sinyaller Tespit Etti

Haberler • 30-05-2025

Lise Öğrencileri İçin 2025 Yılı TÜBİTAK Bilim Kamplarına Katılım Başvuruları Başladı!

Duyurular • 02-01-2025

Pestisit Nedir? Pestisitler Zararlı mıdır?

Haberler • 30-04-2025

Kozmik Gezegen Otopsisi: Yıldızına Yaklaşarak Atmosferine Dalan Gezegen

Gökbilim • 29-04-2025

Gökyüzünde Gezegen Şöleni

Haberler • 25-01-2025

Keçilerin Göz Bebekleri Neden Dikdörtgen Şeklindedir?

Soru - Cevap • 15-02-2025

Astronot Suni Williams Uzay Yürüyüşünde Rekor Kırdı

Haberler • 31-01-2025

Meşhur Matematik Problemi: ‘‘Taşınan Kanepe Problemi’’ Çözüldü

Haberler • 30-01-2025

Bilim Genç Logo
Tekrardan Hoşgeldiniz!

Bilim Genç’in kozmik derinliklerinde yolculuğa başlamak için giriş yapın.

Bir hesabınız yok mu? Üye olun

Sayfayı Paylaş
Twitter'da paylaş telegram'da paylaş Whatsapp'da paylaş facebook'da paylaş
Bağlantıyı kopyala
baylaş