Kozmik Elin X Işınları ile Çekilen “Röntgeni”
NASA’ya ait Chandra X Işını Gözlemevi’nin çektiği bu fotoğrafta yer alan ve şekli bir ele benzeyen yapı, bir pulsarın etrafındaki toz ve gazı şekillendirmesi sonucu oluştu.
MSH 15-52 olarak isimlendirilen pulsar rüzgâr bulutsusunun bu görüntüsü, NASA’nın Chandra X Işını Gözlemevi ve IXPE Teleskobu’nun elde ettiği verilerin birleştirilmesi ile oluşturuldu.
Yakıtını bitirerek ömrünün sonuna gelen yıldızlardan bazıları, süpernova patlaması sonucu nötron yıldızlarına dönüşebilir. Bazı nötron yıldızları kendi etraflarında çok hızlı bir şekilde dönerken kutuplarından radyasyon yayabilir. Pulsar olarak isimlendirilen bu yapılar çok güçlü bir manyetik alana sahiptir. Bu güçlü manyetik alan pulsarlardan yayılan parçacıkları hızlandırır ve ışık hızına yakın hızlarda hareket etmelerini sağlar. İvmelenen bu yüksek hızlı parçacıklar ise X ışını yayar. Yüksek hızlı parçacıklar ve güçlü manyetik alan, pulsarı çevreleyen gaz ve toz bulutunu şekillendirir. Bu yapılar pulsar rüzgâr bulutsusu olarak isimlendirilir.
Chandra X Işını Gözlemevi, 2001 yılında ilk defa Dünya’dan yaklaşık 16.000 ışık yılı uzaktaki PSR B1509-58 olarak bilinen pulsarı görüntülemiş ve etrafında bir pulsar rüzgâr bulutsusu olduğunu ortaya çıkarmıştı. Bu pulsar rüzgâr bulutsusu MSH 15-52 olarak isimlendirildi.
NASA’nın yeni X ışını teleskobu olan IXPE, MSH 15-52 olarak isimlendirilen pulsar rüzgâr bulutsusunu 2022 yılının sonunda 17 gün boyunca gözlemledi ve pulsarın etrafındaki manyetik alanın haritasını çıkardı. Bu sayede gök bilimciler pulsarlardan yayılan parçacıkların çevrelerini nasıl şekillendirdiği hakkında bilgi edinebiliyor.
Kaynaklar:
- Romani, R. W. ve ark., “The Polarized Cosmic Hand: IXPE Observations of PSR B1509−58/MSH 15−52”, The Astrophysical Journal, Cilt 957, No 1, 2023.
- https://www.nasa.gov/missions/chandra/nasa-x-ray-telescopes-reveal-the-bones-of-a-ghostly-cosmic-hand/
- https://www.nasa.gov/universe/stars/vela-pulsar-wind-nebula-takes-flight-in-new-image-from-nasas-ixpe-2/
- https://www.astronomy.com/science/nasa-x-rays-a-ghost-hand/
- https://skyandtelescope.org/astronomy-news/dead-stars-come-to-life-this-halloween/
