Mart Ayının Gök Olayları

Bahar Takımyıldızları

Mevsimin yavaş yavaş kıştan bahara doğru döndüğü bugünlerde gökyüzünde meydana gelen değişime de tanık olabilirsiniz. Örneğin kış mevsiminin gökyüzündeki simgelerinden biri olan Avcı Takımyıldızı artık gökyüzünün batısında ortaya çıkıyor ve daha erken saatlerde batıyor. Aslan, Başak ve Çoban takımyıldızları ise ilkbaharın gökyüzündeki simgelerinden.

Mart ayında gökyüzünde görebileceğiniz takımyıldızlardan biri, ters soru işaretine benzeyen şekliyle dikkat çeken Aslan Takımyıldızı. Aslan Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı Regulus (Aslan’ın Kalbi olarak da isimlendirilir) ise bu soru işaretinin noktasını oluşturur.

İlkbaharda neredeyse gece boyunca gökyüzünde olan Çoban Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı Arkturus’u sarı rengiyle kolayca fark edebilirsiniz. Arkturus’un yakınlarında beyaz-mavi rengiyle tanıyabileceğiniz Spika ise Başak Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı.

Büyük Ayı Takımyıldızı’nı ilkbaharda gökyüzünde başucu noktanıza yakın konumda bulabilirsiniz. Gökyüzünde devasa bir kepçeye benzeyen Büyük Ayı Takımyıldızı, gökyüzü gözlemine ilgi duyanların ilk fark ettiği takımyıldızlardan.

İlkbaharda gözlemlenebilen takımyıldızlardan biri olan İkizler Takımyıldızı’nın parlak yıldızları Kastor ve Polluks da mart ayında güney-güneydoğu ufkunun üzerinde görülebilir.

Mars, Satürn ve Jüpiter mart ayında Güneş’in doğuşundan önce gökyüzünde. Bu üçlüyü, gökyüzünde çaydanlığa benzeyen şekliyle tanıyabileceğiniz Yay Takımyıldızı’nın yakınlarında bulabilirsiniz. Üç gezegen mart ayının ilk günlerinde sırasıyla Mars, Jüpiter ve Satürn şeklinde güney-güneydoğu ufkundan doğuyor. Ayın ilerleyen günlerinde ise doğuş sıralaması değişiyor. Mars 20 Mart’ta Jüpiter, 31 Mart’ta ise Satürn ile yakın görünümde.

Mart ayı Venüs gözlemi için uygun bir dönem. Ufkun üzerinde hayli yüksek konuma ulaştığı bu ayda Venüs üç saate yakın süre boyunca görülebilir. Venüs’ü Güneş’in batışından sonra batı ufkunun üzerinde bulabilirsiniz. Venüs, 24 Mart’ta en büyük batı uzanımı konumunda. Venüs, ayın son günlerinde mavi renkte görünen yıldızlarıyla gökyüzünü süsleyen Ülker Açık Yıldız Kümesi (Yedi Kız Kardeş adıyla da bilinir) ile yakınlaşıyor.

Merkür şubat ayında Güneş ile Dünya’nın arasından geçmişti. Bu nedenle mart ayının başında görülemiyor. Merkür, ayın ortasından itibaren Güneş’in doğuşundan önce doğu ufkunun üzerinde görülebilir. Ancak gezegen ufkun üzerinden çok yükselmiyor.

Ay, 18 Mart’ta Mars ve Jüpiter’le hayli yakın konumda. 20 Mart’ta ise Mars-Jüpiter yakınlaşmasına tanık olabilirsiniz. 21 Mart’ta yeniay evresine yaklaşan Ay, Güneş’in doğuşundan kısa süre önce güneydoğu ufkunun üzerinde Merkür ile birlikte görülebilir.

Ay yörünge hareketi sırasında 10 Mart’ta Dünya’ya en yakın, 24 Mart’ta Dünya’ya en uzak konuma ulaşıyor. Bu konumlardayken Ay ile Dünya arasındaki mesafe sırasıyla 357.145 km ve 406.690 km.

20 Mart, ilkbahar ılımı yani gece ve gündüz sürelerinin eşit olduğu tarih. Güneş ışınlarının Ekvator’a dik açıyla geldiği bu tarih Kuzey Yarımküre’de ilkbaharın başlangıcı olarak kabul ediliyor.

• 2020 Gök Olayları Yıllığı, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi
• https://eclipse.gsfc.nasa.gov/SKYCAL/SKYCAL.html