Bancha Singchai / iStock
Son yıllarda kırılan sıcaklık rekorları, Dünya’nın yaşanabilir bir gezegen olarak kalabilmesi için küresel ısınmanın durdurulmasının zorunlu olduğunu gösteriyor. “Net sıfır”, Dünya’nın ortalama sıcaklığındaki artışın sınırlandırılması için sera gazı salımının azaltılarak sıfıra ulaşılması için Paris Anlaşması ile konulan bir hedef.
Bu hedefin ne olduğunu ve bu hedefe ulaşmanın mümkün olup olmadığını gelin yakından inceleyelim.
Sera Gazları Neden Önemli?
Atmosferdeki su (H2O), karbondioksit (CO2), metan (CH4), ozon (O3) gibi sera gazları gezegenimiz için son derece önemli. Sera gazları olmasaydı Dünya’nın ortalama yüzey sıcaklığı -18 °C civarında olacaktı. Atmosferdeki sera gazları ise gezegenimizin yaklaşık 33 °C daha sıcak olmasını sağlıyor.
Acilo / iStock
Dünya’nın atmosferindeki çeşitli gazlar, yeryüzünden uzaya yayılan ısının bir kısmının tekrar yeryüzüne dönmesini sağlar. Sera etkisi olarak adlandırılan bu süreç, Dünya’nın ısınmasına neden olur.
Sera etkisi aslında yeryüzündeki yaşamın sürdürülmesi için gerekli. Sera gazları, orman yangınları ve volkanik patlamalar gibi doğal süreçler sonucu atmosfere salınırken; okyanuslar, ormanlar ya da toprak tarafından atmosferden tekrar soğurulabiliyor. Bu sayede atmosferdeki sera gazı oranları dengede kalıyor. Ancak özellikle Sanayi Devrimi’nden sonra insan kaynaklı etkinlikler sonucu atmosfere salınan sera gazlarının miktarı hızla artmaya başladı. Bu da Dünya yüzeyinin gerekenden fazla ısınmasına sebep olarak küresel ısınmaya dolayısıyla iklim değişikliklerine neden oluyor.
En yaygın sera gazı kömür ve petrol gibi fosil yakıtların yanması, orman yangınları ve endüstriyel faaliyetler gibi insan etkinlikleri sonucu atmosfere salınan karbondioksit gazıdır. Karbondioksit küresel ısınmaya sebep olan gazların başında geliyor.
Net Sıfır Hedefi Nasıl Ortaya Çıktı?
Sakorn Sukkasemsakorn / iStock
Net sıfır, karbondioksit (CO2) başta olmak üzere insan kaynaklı etkinlikler sonucu atmosfere salınan sera gazlarının miktarını azaltarak, açığa çıkan ve soğurulan sera gazı miktarını dengelemek amacıyla ortaya çıktı.
Net sıfır hedefi, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi kapsamında 2016 yılında yürürlüğe giren Paris Anlaşması ile gündeme geldi. Bu anlaşma ile Dünya’nın ortalama sıcaklığındaki artışın, Sanayi Devrimi öncesindeki döneme kıyasla 1,5 °C’de tutulması amaçlanıyor. Sıcaklık artışını 1,5 °C ile sınırlı tutmak için de sera gazı salımını 2030’a kadar %45 azaltmak, 2050’ye kadar ise net sıfır hedefine ulaşmak gerekiyor.
Net sıfır hedefi, dünyadaki tüm devletlerin ve şirketlerin birlikte çalışmasını zorunlu kılan, uluslararası iş birliği ile ulaşılabilecek bir hedef. Bunun için insan kaynaklı etkinlikler sonucu atmosfere en az düzeyde sera gazı salmak ve atmosfere salınan sera gazlarının geri soğurulmasını sağlayan yöntemler kullanmak gerekiyor.
Net Sıfır Hedefine Ulaşmak İçin Neler Yapılmalı?
Net sıfır hedefine ulaşmak için bazı köklü değişiklikler yapmak gerekiyor.
Enerji üretiminde ve tüketiminde kullanılan yöntemlerin değiştirilmesi, net sıfır hedefi için atılması gereken ilk adım. Bu amaçla yeni fosil yakıt projelerine yatırım yapılması yerine rüzgâr, güneş, hidroelektrik, jeotermal gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması; temiz ve verimli enerji teknolojilerinin geliştirilmesi; fosil yakıt yerine elektrikle çalışan araçların kullanması ve yeni ağaçlandırma projelerinin sayısının artırılması gibi değişimleri hayata geçirmek gerekiyor. Ayrıca küresel ölçekte insanların neden olduğu sera gazı salımının yaklaşık %8’inin gıda israfından kaynaklandığı düşünülürse, gıda israfının önüne geçilerek sera gazı salımı azaltılabilir.
Claudio Padiar / iStock
Yeni ağaçlandırma projelerinin sayısını artırmak atmosferden soğurulan karbondioksit miktarının da artırılmasına yardımcı olur.
Statista
2020 yılındaki elektrikli araç satışlarında en yüksek paya sahip ülkeler sıralaması
Net Sıfır Hedefinin Önemi ve Faydaları Nelerdir?
Küresel ısınmaya bağlı iklim değişiklikleri nedeniyle artık sel, kuraklık, sıcak hava dalgaları gibi aşırı iklim olayları daha sık gerçekleşiyor. Çevresel etkilerinin yanı sıra insan kaynaklı etkinlikler nedeniyle açığa çıkan sera gazları insan sağlığını doğrudan etkileyebiliyor. Dolayısıyla net sıfır hedefi gün geçtikçe önem kazanıyor.
wsfurlan / iStock
Küresel ısınmaya bağlı iklim değişiklikleri nedeniyle artık sel, kuraklık, sıcak hava dalgaları gibi aşırı iklim olayları daha sık gerçekleşiyor.
Net sıfır hedefine ulaşmak için alınacak tedbirler sayesinde daha sürdürülebilir bir çevre sağlanarak tarımsal verimlilik artırılabilir ve uzun ömürlü tarım ürünlerinin yetiştirilmesi kolaylaştırılabilir. Okyanus sıcaklığındaki artış engelleneceğinden deniz canlılarının yaşamını tehlikeye atan faktörlerin oluşumunun önüne geçilebilir. İnsan sağlığını ciddi anlamda tehdit eden hava kirliliği önlenebilir. Böylece tüm canlılar için tehlike oluşturan çevre kirliliği net sıfır hedefi ile kontrol edilebilir seviyeye ulaşabilir.
Kaynaklar:
- https://public.wmo.int/en/our-mandate/focus-areas/environment/greenhouse-gases
- https://earth.org/net-zero/
- https://www.newscientist.com/question/net-zero-emissions/
- https://www.nationalacademies.org/based-on-science/is-it-possible-to-achieve-net-zero-emissions
- https://www.weforum.org/agenda/2021/02/electric-vehicles-europe-percentage-sales/
