Özverili ve Dayanışmacı Bitkiler

Topluluk halinde yaşayan canlılar üreme, beslenme, rekabet, barınma, savunma, korunma gibi sebeplerden dolayı birtakım sosyal davranışlar sergiler. Bu davranışlar grup içinde dayanışmayı artırır ve türün neslinin devamını sağlar. Kanadalı uzmanlar bazı bitkilerin özgecil davranış göstererek kardeşlerini tanıdığını, onlara ayrıcalık yaptığını ve yardım ettiğini belirlemiş. Özgecil davranış özveriyi öne çıkaran bir sosyal davranış biçimi. Bu şekilde davranan bireyler, kendi popülasyonlarındaki diğer bireylerin uyum değerini, üreme ve yaşama şansını artırırken, bizzat kendi bireysel uyum değerlerini, üreme ve yaşama şanslarını tehlikeye sokuyor.

Kanada’daki McMaster Üniversitesi araştırmacıları bitkilerdeki özgecil davranışı gözlemlemek için serada yetiştirdikleri nergis bitkilerini model olarak kullanmış. Kardeş olan ve olmayan nergisler değişik kombinasyonlarda aynı saksılarda yetiştirilmiş. Elde edilen sonuçlara göre, aynı ana bitkiden yetişen kardeş nergisler, köklerinin toprakta yayıldığı alan ve topraktan aldıkları besin maddeleri açısından daha az rekabet ederek birbirlerini desteklemiş. Ancak kardeş olanlar ve olmayanlar birlikte yetiştirildiğinde benzer dayanışmacı davranışı göstermemişler. Nergisler bu şekilde davranarak bir bakıma genlerini gelecek nesillere aktarmayı garantiye almış.

Aynı araştırma ekibi bir başka deneyde ise insanlarda şiddetli alerjik rahatsızlıklara neden olan zaylan çiçeği (Ambrosia) kullanılmış. Kardeş otların birbirleri ile işbirliği içinde olduğu belirlenmiş. Zaylan çiçeği mikorizal fungus ile ortak yaşar. Mikorizal funguslar konukçu bitki köklerinin içinde ve dışında kurdukları ilişkilerden dolayı ekolojik açıdan çok önemlidir. Bu ilişki karşılıklı yararlanmaya dayalı bir ortaklıktır. Konukçu bitki fungusa gelişmesi için gerekli karbon kaynaklarını (şekerleri) sunarken, fungus bitkinin topraktan daha fazla su ve besin almasını sağlar. Bazen zaylan çiçekleri bu ortak yaşam anlaşmasını bozarak funguslara şeker sağlamayabilir, ama fungusların yardımıyla besinleri topraktan almaya devam ederler. Kardeş olan ve olmayan zaylan çiçekleri saksılarda birlikte yetiştirildiğinde kardeşlerin hep beraber fungusun gelişimini artırdığı ve diğerlerine göre daha sağlıklı büyüdüğü gözlenmiş. Araştırmaların sonuçları Communicative & Integrative Biology dergisinde yayımlanmış.