Plüton’un Buzulları

Yeni Ufuklar uzay aracının 2015 yılında Plüton’un yakınından geçerken çektiği fotoğraflardaki en dikkat çekici ayrıntılardan biri, görünümü kalbe benzeyen devasa azot buzuluydu. Gökbilimcilerin yakın zamanlarda yaptığı kuramsal hesaplar bu buzulların nasıl oluştuğuna ışık tutuyor.

Plüton’un yüzeyini kaplayan çeşitli türde buzullar var. Bu buzullardaki maddelerin en uçucu olanı azot. Süblimleşme sıcaklığı (katı halden gaz hale geçtiği sıcaklık) sadece -235°C olan bu madde, cüce gezegenin etrafında ince bir atmosfer oluşturuyor. Yeni Ufuklar’ın yaptığı gözlemler, katı haldeki azotun büyük çoğunluğunun Sputnik Planum adı verilen havzada bulunduğunu göstermişti. Dr. Tanguy Bertrand ve Dr. François Forget, Nature’da yayımladıkları bir makalede azot buzları ve diğer buzların Plüton’un yüzeyindeki dağılımına açıklama getiriyor.

Sputnik Planum havzasının dibindeki atmosfer basıncı ve dolayısıyla azot gazının basıncı daha yüksek olduğu için bu bölgedeki süblimleşme sıcaklığı havzanın dışındakinden daha yüksek. Bu durum havzanın içindeki azot buzu miktarının havzanın dışındakinden daha fazla olmasına yol açıyor.

Araştırmacıların yaptığı hesaplar sadece azot buzlarının değil metan ve karbonmonoksit buzlarının dağılımı hakkında da bilgi veriyor. Metanın uçuculuğu azottan düşük olduğu için Plüton’un yüzeyindeki sıcaklıklar metan buzlarının Sputnik Planum’un dışındaki bölgelerde de var olmasına izin veriyor. Karbonmonoksitse uçuculuğu azota yakın olduğu için neredeyse tamamen Sputnik Planum’daki azot buzlarının içine hapsoluyor.