Plüton’un Yüzeyindeki Kalp Şekli Nasıl Oluştu?

2015 yılında NASA, Yeni Ufuklar uzay aracı ile Plüton’un yüzeyinde bulunan kalp şeklindeki parlak bölgenin detaylı görüntülerini elde etmişti. Ancak görüntülenen bölgenin nasıl oluştuğu, jeolojik bileşimi ve bulunduğu konum hakkında çok fazla bilgiye sahip değildik. İsviçre’deki Bern ve ABD’deki Arizona üniversitelerinden bilim insanlarının bu yapının oluşumunu açıklayan modeli bu sorulara cevap veriyor.

Plüton’un yüzeyinde görülen kalp şeklindeki yapı, Tombaugh Regio olarak isimlendiriliyor. Bu bölge, çevresine kıyasla Güneş ışınlarını daha fazla yansıttığı için daha parlak ve açık tonlarda görünüyor. Kalp şeklinin batı yönündeki yarısı Sputnik Planitia olarak isimlendiriliyor. 1200 km x 2000 km boyutlarında bir alan kaplayan bölge, çevresine kıyasla 3 km - 4 km daha alçakta bulunuyor. Görece düz bir bölge olan Sputnik Planitia’nın parlak görünmesinin büyük oranda azot buzu ile kaplı olmasından kaynaklandığı düşünülüyor. Kalp şeklinin doğu bölümü ise daha ince bir azot buzu katmanı ile kaplı.

Sputnik Planitia’nın başka bir gök cisminin Plüton’a çarpması sonucu oluştuğu düşünülüyor. Sonuçları yakın zamanda Nature Astronomy dergisinde yayımlanan araştırmada bilim insanları, kullandıkları bilgisayar modellemesi ile Sputnik Planitia’nın yaklaşık 700 km çapındaki bir gök cisminin, yavaş ve dar bir açıda Plüton’a çarpması sonucu oluşmuş olabileceğini gösterdi. Araştırmacılara göre yapının damlacık şeklinde olması, gök cisminin Plüton’un yüzeyine dar bir açıyla çarptığını gösteriyor.

Makalenin baş yazarı Harry Ballantyne, kayaç kalıntılarının çarpışmanın oluşturduğu ısı etkisi ile erimediğini, bu durumun gezegenin çekirdeğinin soğuk olmasından kaynaklandığını belirtiyor. Ballantyne'e göre çarpışma açısının ve hızının düşük olması nedeniyle Plüton’a çarpan gök cisminin kalıntıları Sputnik Planitia’nın derinlerinde bulunabilir.

Yeni araştırmada öne sürülen görüş Sputnik Planitia’nın neden ekvatora yakın enlemlerde bulunduğunu da açıklıyor.

Kaynaklar:

• Ballantyne, H. A. ve ark., “Sputnik Planitia as an impactor remnant indicative of an ancient rocky mascon in an oceanless Pluto., Nature Astronomy, 2024.
• https://mediarelations.unibe.ch/media_releases/2024/media_releases_2024/how_pluto_got_its_heart/index_eng.html