Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu ile Söyleşi

Son yıllarda enerji kaynaklarının hızla tükenmesi ve çevre kirliliği, hayatımızı daha da zorlaştırdı. Araştırmacılar mevcut olumsuz şartları düzeltmek için yoğun bir çalışma yürütüyor. Gelecek nesillere daha iyi bir çevre ve daha iyi bir yaşam sunabilmek için konuyla ilgili önemli projeler üreten Boğaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu’ndan çalışmaları hakkında bilgi aldık.

TÜBİTAK Bilim Genç: Kendinizi tanıtır mısınız?

Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu:1990 yılında Gazi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü’nde lisans eğitimimi tamamladım. Ardından Ortadoğu Teknik Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü’nden 1995 yılında yüksek lisans, 2001 yılında ise doktora derecelerimi aldım. Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü bünyesindeki Enerji Politikaları ve Ekonomi Araştırma Merkezi’nde doktora sonrası konuk araştırmacı olarak bir buçuk yıl çalıştım. Zürih’teki çalışmalarımdan sonra aldığım davet üzerine ABD’deki Lawrence Berkeley Ulusal Enerji Laboratuvar’ında üç ay konuk araştırmacı olarak görev yaptım. Ardından Türkiye’ye dönerek Ocak 2003’te Boğaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü’nde yardımcı doçent, 2006 yılında doçent, 2013’te profesör oldum. 2005 yılında farklı üniversite ve bölümlerde enerji ekonomisi üzerine çalışan yirmi öğretim üyesi arkadaşımla birlikte kurduğumuz ve yönetim kurulu başkanlığını yürüttüğüm Enerji Ekonomisi Derneği, kurulduğu yıl Uluslararası Enerji Ekonomisi Birliği’nin (IAEE) Türkiye kolu oldu. 2010-2014 yılları arasında IAEE’de başkan yardımcılığı görevini yürüttüm. 29 Eylül 2014 tarihinde, iki aylık seçim sürecinin sonunda, 100’den fazla ülkede 4500 üyenin oyuyla IAEE başkanlığına seçildim. Yeni görevime 1 Ocak 2015 tarihinde başlayacağım.

TÜBİTAK Bilim Genç: Araştırma konularınıza gelirsek…

Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu: Enerji-ekonomi-çevre ilişkilerini modelleyerek enerji ve çevre politikaları üzerine araştırmalar yapıyorum. Bu araştırmalar kapsamında daha güzel bir gelecek için neler yapılabileceğini düşünerek önümüzdeki 30-40 yıl için öngörülerde bulunuyorum.

TÜBİTAK Bilim Genç: Peki, sizi bu konularda araştırma yapmaya yönelten sebepler neler?

Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu: Bu konularda yapılan araştırmalardan elde edilen sonuçların geniş kesimleri ilgilendirmesi ve konunun ulusal ve uluslararası boyutu beni bu alanda araştırma yapmaya yöneltti. Çocukluğumun büyük kısmını sanayileşmiş ve gelir seviyesi yüksek Avrupa ülkelerinde geçirirken yaz tatillerinde Türkiye’ye gelirdim. Türkiye’deyken bir taraftan anavatana gelmenin sevincini yaşar, diğer taraftan da görece fakir ve mutsuz insanlarımızı gördükçe üzülür ve Türkiye’de hayat şartlarının nasıl iyileştirilebileceği, insanların nasıl daha mutlu olabileceği üzerine düşünürdüm. Çocukluğumda filizlenen bu düşünce sonradan hayatıma yön verdi ve araştırmalarımın özünü oluşturdu. Çocuklarımıza daha güzel, daha refah ve daha temiz bir dünya bırakmak için neler yapmalıyız sorusunun cevabını enerjiye odaklanarak arıyorum. Bu konularda araştırma yapmak benim için aslında bir çocukluk hayali diyebilirim.

TÜBİTAK Bilim Genç: Yaptığınız araştırmaların uygulama alanları neler?

Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu: Kısaca enerji ve çevre politikaları diyebilirim. Örneğin sera gazı salımlarını azaltmak hangi önlem ve yöntemlerle ne kadara mal olur ve ulusal ekonomiyi nasıl etkiler gibi sorulardan yola çıkarak oluşturduğumuz veriler Kyoto Protokolü gibi uluslararası anlaşmaların müzakeresinde ülke pozisyonunun sağlam bilimsel temellere dayalı olarak belirlenmesinde kullanılıyor. Ayrıca ekonomik büyümeye zarar vermeyecek enerji politikalarının geliştirilip hayata geçirilmesinde uygulanıyor. Bunların yanı sıra elektrik santrallerinde kullanılan farklı teknolojilerin avantaj ve dezavantajlarını geniş bir değerlendirmeye tabi tutuyoruz.

TÜBİTAK Bilim Genç: Devlet kurumlarıyla ortak çalışmalar da yapıyorsunuz öyleyse?

Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu: Evet. Yenilenebilir enerji kaynakları veya nükleer enerji santralleri gibi karbon salımı olmadan elektrik üreten teknolojilerin ekonomik değerlendirilmesi uygulanabilir yöntemlerin geliştirilmesine temel oluşturuyor. Çevreye zarar vermeden refah seviyesini geliştirmenin, diğer bir deyişle sürdürülebilir kalkınmanın nasıl sağlanabileceğine ışık tutan sonuçlarımız enerji ve çevre politikalarına yön veriyor. Gerek Çevre ve Şehircilik Bakanlığı gerekse de Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile yakın işbirliği içerisinde çalışıyoruz.

TÜBİTAK Bilim Genç: Araştırmalarınıza katılmak isteyen öğrenciler hangi bilim dallarında eğitim görüyor?

Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu: Araştırma konularım disiplinler arası olduğu için değişik bölümlerde eğitim gören birçok öğrenci araştırmalarımda bana yardımcı oluyor. Makine mühendisliği bölümünden lisans derecesine sahip bir öğrencimin yüksek lisans tezinde enerji çevrim teknolojilerine ilişkin teknik detaylar ön planda olurken, çevre veya kimya mühendisliği bölümlerinden gelen bir öğrenciyle enerji kullanımından doğan salımlara ilişkin bir konu üzerinde çalışıyorum. Ekonomi bölümü öğrencisi ile de ekonomik modelleme üzerine çalışıyorum.

TÜBİTAK Bilim Genç: Peki, farklı bölümlerden gelen öğrencilerle yaptığınız bu çalışmalardan bir sonuç elde ediliyor mu?

Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu: Tabii ki. Elde ettiğimiz sonuçlarla, ulusal boyutta üretimden tüketime tüm enerji akışlarını teknolojik detayları ile birlikte kurgulamaya çalışıyoruz. Buna ek olarak çevresel salımları ve makro ekonomik dengeleri modelliyoruz. Bu modellerimizi güçlü, sonuçlarını ise güvenilir kılan, farklı bölümlerden gelen dolayısıyla farklı uzmanlıklara sahip öğrencilerin sunduğu katkılardır.

TÜBİTAK Bilim Genç: TÜBİTAK projeniz ARDEB Başarı Öyküleri kitabında da yer aldı. Bu konudan bahsedebilir misiniz?

Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu: “Türkiye İçin Sürdürülebilir Temiz Kalkınma Olanaklarının Araştırılması: Yenilenebilir Enerji Teknolojilerinin Yaygınlaşmasına Yönelik Projeksiyonların Oluşturulması ve Alternatif Temiz Kalkınma Projelerinin Geliştirilmesi” başlıklı projem ARDEB Başarı Öyküleri kitabında yayımlandı. Bu projeye, Türkiye’nin temiz kalkınma olanaklarını, yenilenebilir enerji kaynaklarının yaygınlaşma potansiyellerini ve Türkiye’deki temiz kalkınma projelerinin gelişme imkânlarını araştırarak alternatif projeler geliştirmek amacıyla başladım. Uzun çalışmalar sonucu tamamlanan proje oldukça ses getirdi ve Türkiye’de geniş bir uygulama alanı buldu.