Sahra Çölü’nün Kumları Dünya’nın İklimini Etkilemiş
Sahra Çölü atmosferdeki toz parçacıklarının da en büyük kaynağı.
Sahra Çölü’nün kumları muson rüzgârlarının etkisiyle Atlas Okyanusu’nu aşıp, Afrika’dan Amerika Kıtası’nın doğu kıyılarına kadar ulaşabiliyor. Bu süreçte milyonlarca ton kum taşınıyor. Sahra Çölü aynı zamanda atmosferdeki toz parçacıklarının da en büyük kaynağı.
Science Advances dergisinde yayımlanan araştırmada bilim insanları 5000-11.000 yıl önce Afrika’dan rüzgârla taşınan toz parçacıklarının miktarının günümüzdekinin yaklaşık yarısı kadar olduğunu, bu durumun okyanus suyunun sıcaklığının artmasına ve Sahra havzasındaki iklimin bugünkünden daha ılıman olmasına yol açtığını belirledi.
Araştırmacılar Afrika’dan taşınan toz parçacıklarının miktarında zaman içinde nasıl bir değişim olduğunu belirleyebilmek için, Bahamalar’da okyanus tabanındaki çökelti katmanlarını inceledi. Son 23.000 yıllık döneme ait birikintiler incelendiğinde, rüzgârla taşınan toz parçacıklarının miktarının 16.000 yıl önce çok yüksek -günümüzdekinin yaklaşık iki katı- olduğu, 5000-11.000 yılları arasında ise belirgin biçimde azaldığı -günümüzdekinin yaklaşık yarısı- anlaşıldı.
Araştırmacılar toz miktarındaki azalmanın, toz parçacıklarını taşıyan rüzgârların hâkim olduğu bölgelerde yeryüzüne ulaşan güneş ışığı miktarının artmasına ve bu bölgelerdeki okyanus sularının ortalama 0,15°C ısınmasına neden olduğunu düşünüyor. Sıcaklıktaki yükselmeye bağlı olarak buharlaşma miktarının artması, bugünkü Sahra Çölü’ne ulaşan nem miktarının artmasına dolayısıyla bölgede daha ılıman bir iklimin hâkim olmasına yol açmış olabilir.
Geçmişte yapılan arkeolojik araştırmalar yaklaşık 11.000 yıl önce -bu dönem son buzul çağının kapanmasının ardından başlayan Holosen devrinin başlangıcına denk geliyor- Sahra Çölü’nün günümüzdekinden daha nemli, daha yeşil ve daha yaşanabilir bir bölge olduğunu gösteriyor. Bu durumun temel nedeninin, Güneş Sistemi’ndeki diğer gökcisimlerinin kütleçekimi etkileşimleri nedeniyle Dünya’nın eksen eğikliğinde ortaya çıkan küçük kayma olduğu tahmin ediliyor. Araştırmacılar rüzgârla taşınan toz miktarındaki azalmanın, Sahra Çölü’nde görülen ılıman iklim üzerinde etkisi olduğunu düşünüyor.
