Muş'ta Havanın Mikrobiyal Kirlilik Haritasının Çıkarılması

Muş'ta havadaki mikrobiyal (bakteri) kirlilik belirlemek amacıyla getçekleştirdiğimiz çalışmamızda en çok kirlilik yükü sırası ile otogar (27 kob), sanayi( 26 kob), valilik önü (14 kob), Dörtyol (11 kob), BERCE (9 kob), istasyon (3 kob), belediye önü (3 kob), Kale (2 kob) olarak tespit edildi. Bakteri çeşidi olarak sırası ile valilik ve otogarda üçer çeşit bakteri, BERCE ve istasyonda birer çeşit, geriye kalan noktalarda ikişer çeşit bakteri tespit edilmiştir.

Giriş

Yeryüzündeki canlıların hayatlarını devam ettirebilmeleri için gereken en önemli iki etken hava ve sudur. Hava, içerisinde nefes alabilmemiz ve hayatta kalabilmemiz için gerekli bir takım maddeleri barındırırken, aynı zamanda, irili ufaklı partiküller halinde yabancı maddeleri ve mikroorganizmaları da içerir. Hava içerisinde serbest halde veya maddelere bağlı şekilde bulunan bu mikroorganizmalar, bioaerosol olarak da adlandırılır. Havanın her yerde bulunduğu düşünüldüğünde, havadan meydana gelebilecek mikrobiyal kontaminasyonda bizlerin hasta olması kaçınılmazdır. Bu nedenle ortam havasının kontrolü çok önemlidir. Havada bulunan mikrobiyal kaynaklı kontaminantlar bakteriler, mantarlar (küf-maya), virüsler, mite vb. canlılardır. Hepsinin içinde en büyük çoğunluğu bakteriler ve mantarlar oluşturur. Sibel Menteşe ve çalışma arkadaşları 2013’te Çanakkale’de farklı özellikteki (trafik kaynağına olan uzaklık, kullanılan ısınma amaçlı yakıt türü vb.) ve farklı yerlerde bulunan okullar (ilkokul, üniversite ve kreş), evler, yurtların (özel ve devlete bağlı) iç ve dış ortamlarında havadan kaynaklı bakteri seviyesini ölçülmüşlerdir. Çalışma neticesinde, dış havada ölçülen bakteri seviyelerinin, belirgin olarak iç havada ölçülenlerden düşük olduğunu tespit etmişlerdir. Fahrettin Gücin ve çalışma arkadaşları 1996’da farklı karakterde seçilen 5 istasyondan bir yıl süresince, Bursa havasındaki bazı bakteri gruplarının yoğunluklarını araştırmıştır. Açılan 70 kan ağarı içeren plaktaki gelişen 4297 koloni incelenmiş ve istasyonlarda en sık üreyen bakteri grupları gram (-) basiller, gram (+) koklar, gram (+) basiller ve gram (-) kokobasiller olarak saptamışlardır.

Bu çalışmamızda, Muş ili merkezinde belirlediğimiz sekiz noktadaki havanın bakteri yükü, TSA (Tryptic Soy Agar)  ve EMB (Eosin Methylen-blue Lactose Sucrose Agar)  agar besiyerleri kullanılarak tespit edilmiştir. 

Amacı

"Muş İli Merkez Örnekleminde Havanın Mikrobiyal Kirlilik Haritasının Çıkarılması" isimli projemizin amacı Muş merkezinin havadaki mikrobiyal (bakteri) kirlilik yükünü tespit etmektir.

Yöntem

Bu çalışmada TSA ve EMB agar besiyerleri İl Halk Sağlığı Laboratuarı ve Devlet Hastanesi'nden ücretsiz olarak temin edilmiştir. TSA besiyeri genel olarak bakteri sayımı için, EMB agar besiyeri ise Enterobacteriaceae familyasının patojen üyeleri ve koliform grup bakteriler için selektif katı besiyeri olarak kullanılır.

Örneklem yapılırken, içerisinde besiyeri bulunan petri kutuları yaklaşık 15 dakika kapakları açık bırakılarak bekletildi. Örnekleme yapıldıktan sonra petriler 37 ⁰C’de 24-48 saat etüvde inkübasyona bırakıldı. İnkübasyon sonrasında sayım ve değerlendirme işlemleri yapılarak ortamın mikrobiyal yükünü belirledik. Ortamda 15 dakika açık bırakılan petri kutusundan elde edilen sayı yaklaşık olarak 0,1 m²’ye dakikada düşen mikroorganizma sayısını ifade ediyor. 

Sonuç ve Tartışma

Bu proje uygulamasının sonucunda Enterobacteriaceae familyasının patojen üyeleri ve koliform grup bakterilerine özel olan EMB Agar besiyerinde herhangi bir üreme görülmedi. Genel mezofilik bakteri sayımı için kullanılan TSA besi yerinde ise en çok kirlilik yükü sırası ile otogar: 27 kob, sanayi:26 kob, valilik önü: 14 kob, dörtyol: 11 kob, BERCE: 9 kob,i istasyon: 3 kob, belediye önü: 3 kob, kale: 2 kob. olarak tespit edildi. Bakteri çeşidi olarakta sırası ile valilik ve otogarda üçer çeşit bakteri, BERCE ve İstasyonda birer çeşit, geriye kalan noktalarda ikişer çeşit bakteri tespit edilmiştir. Bu projenin eksik kalan kısmı ise bakterilerin türlerinin tespit edilememesidir. İmkânlar dâhilinde destekleyecek bir kuruluş bulunduğu taktirde tür teşhisleri de yapılabilecektir.

Kaynaklar

1. basvurular.meb.gov.tr/bubenimeserim/projebankasi.aspx

2. Çöl, G., Aksu, H.,  "Gıda İşletmelerinde Ortam Havasının Mikrobiyel Yükü Üzerine Etkili Faktörler ve Hava Örnekleme Teknikleri"‎, JIVS 2007;2:24-47.

3. Gücin, F., Dülger, B., Dursun, Y.,  "Bursa Evdışı Havasında Saptanan Bakteri Grupları", Ekoloji (Çevre dergisi), Ekim-Kasım-Aralık, Sayı 2, 1996.

4. Menteşe, S., Taşdibi, D., Böce, T., Mutlu, M.B., Özdemirpençe, S.S., Nişancı, S.Y., Palaz, E., Çetin B., Selçuk B., Karagöz, S., "Havadan Kaynaklı Bakteri Seviyesinin Çanakkale’deki Ev, Yurt ve Okullarda Mekansal Değişimi", Hava Kirliliği Araştırmaları Dergisi 2, s. 81 – 86, 2013.

5. www.tubitak.gov.tr/

6. www.projeokulu.net/proje-bankasi, Erişim Tarihi: 25.11.2014.

7. www.dunyagida.com.tr/haber.php?nid=1835, Erişim Tarihi: 25.11.2014.

8. www.mikrobiyoloji.org/TR/pdf/merckmikrobiyoloji_elkitabi.pdf, Erişim tarihi: 02.12.2014.

Ekip Tanıtımı

İbrahim Koç

Nursenem Çelik