Ağaçlandırma Çalışmaları ve Küresel Isınma
Bir grup araştırmacı atmosferdeki karbondioksiti soğurarak küresel ısınmanın azaltılmasına yardımcı olmak amacıyla gerçekleştirilen ağaçlandırma çalışmalarının, Dünya’nın bazı bölgelerinde soğuma yerine ısınmaya neden olabileceğini belirledi.
Petmal/ iStock.com
Ağaçlar atmosferdeki karbondioksiti soğurarak fotosentez sürecinde kullanır. Bu nedenle ağaçların doğal olarak yetişebilecekleri yerlerde ağaçlandırma çalışmaları yapmak, atmosferdeki karbondioksit miktarını azaltma ve küresel ısınmayla mücadelede başvurulan doğal yöntemlerden biridir. Ancak ağaç örtüsünün kapladığı alanın artırılması yer yüzeyinden uzaya geri yansıyan güneş ışığı miktarını (albedo etkisi) değiştirebilir. Ağaç örtüsünün güneş ışınlarını yansıtma oranı düşüktür. Diğer ifadeyle ormanlık alanlar, yer yüzeyine ulaşan güneş ışınlarının büyük kısmını soğurur. Bu etkinin bölgesel ve küresel ölçekte ısınmaya neden olabileceği düşünülüyor.
Sonuçları Nature Communications dergisinde yayımlanan bir araştırmada bilim insanları, ağaçlandırmanın karbonu atmosferden uzaklaştırma etkisiyle gerçekleşen soğuma ile yer yüzeyinin güneş ışınlarını yansıtma oranındaki düşüşe bağlı olarak gerçekleşen ısınmayı karşılaştırdı. Buna göre araştırmacılar, her iki faktör de değerlendirildiğinde iklim üzerindeki net etkinin soğuma ya da ısınma yönünde olduğu alanları gösteren bir harita oluşturdu.
Haritada mavi görünen kısımlar ağaçlandırmanın iklim üzerindeki net etkisinin soğuma, turuncu kısımlar ise ısınma yönünde olduğu bölgeleri gösteriyor.
Dünya üzerinde kutup bölgeleri gibi güneş ışığını yansıtma kapasitesi yüksek alanlar, ağaçlandırmanın küresel sıcaklıklar üzerindeki etkisinin en olumsuz olduğu yerlerdir. Geçmişte yapılan araştırmalar, albedodaki değişimin özellikle kutup bölgelerine yakın yüksek enlemlerde küresel iklim üzerinde negatif etkiye neden olduğunu gösteriyordu. Yapılan son çalışmada ise kurak alanların da benzer özelliğe sahip olduğu anlaşıldı.
Araştırmacılar, ağaçlandırmanın küresel iklim üzerindeki potansiyel etkisini değerlendiren daha önceki üç çalışmadaki verileri albedo etkisindeki değişimi hesaba katarak tekrar inceledi. Sonuçta albedo etkisi de dikkate alındığında ağaçlandırmanın küresel iklim üzerindeki olumlu etkisinin %20 ila %81 arası oranlarda azaldığı belirlendi. Bu sonuçlara göre ağaçlandırma çalışmalarının belirlenen alanların tamamı yerine ağaç örtüsünün albedoda sebep olduğu değişimin soğurulan karbondioksitten kaynaklanan olumlu etkiyi azaltmadığı alanlarda yapılması durumunda küresel sıcaklıklarda soğuma yönünde net bir etki elde etmek mümkün.
Ağaçlandırmanın iklim değişikliği üzerindeki azaltıcı etkisini değerlendirirken albedoda neden olduğu değişikliğin de dikkate alınması gerektiğini belirten araştırmacılara göre ağaç örtüsünü artırmanın iklim değişikliği üzerindeki etkisinin küresel ısınmayı azaltıcı yönde olduğu alanlarda yapılan ağaçlandırma çalışmaları, iklim krizinin doğal yollarla çözümü için umut verici olmaya devam ediyor.
Kaynaklar:
- Hasler, N. Ve ark., “Accounting for albedo change to identify climate-positive tree cover restoration”, Nature Communications, Cilt 15, Makale no: 2275, 2024.
- https://clarknow.clarku.edu/2024/03/26/new-maps-show-where-tree-restoration-might-help-curb-climate-change/
