Aralık Ayında Gökyüzünde Neler Oluyor?

Gökyüzünde en kolay fark edilen takımyıldızlardan biri olan Avcı (Orion) Takımyıldızı, kış aylarında Kuzey Yarımküre’de gökyüzünün en önemli simgelerindendir. Bu nedenle de kış mevsiminin gelişinin habercisi olarak kabul edilir. Avcı Takımyıldızı çok sayıda parlak yıldıza ev sahipliği yapıyor. Avcı’nın “bacağındaki” Rigel ve kırmızı tonlardaki rengiyle gökyüzünde kolayca fark edebileceğiniz Betelgöz bu yıldızlardan ikisi. Avcı Takımyıldızı’nın en kolay ayırt edilebilen özelliklerinden biri Avcı’nın "kemerini” oluşturan ve gökyüzünde çıplak gözle bile fark edilebilen yan yana sıralanmış haldeki üç yıldız. Avcı’nın kemerinin hemen altında, Avcı’nın “kılıcındaki” ışıltı ise Orion Bulutsusu.

ESO/M.McCaughrean ve ark. (AIP)

Orion Bulutsusu’nun orta kısmını gösteren bu fotoğraf, Avrupa Güney Gözlemevi Çok Büyük Teleskop (VLT) tarafından çekilen görüntülerin birleştirilmesi ile elde edildi.

Orion Bulutsusu gökadamızdaki en aktif yıldız oluşum bölgelerinden biri ve binlerce genç yıldıza ev sahipliği yapıyor.

Ay, 12 Aralık’ta Dünya’ya en uzak, 24 Aralık’ta ise Dünya’ya en yakın konumda. Bu konumlardayken Ay ve Dünya arasındaki mesafe sırasıyla 405.175 km ve 361.050 km.

Merkür, aralık ayında gün doğumundan önce güneydoğu ufkunun üzerinde parlak bir şekilde görülebilir. Merkür 15 Aralık’ta en büyük batı uzanımı konumunda. Bu konumdayken Merkür’ün uzanım açısı yani Dünya’dan Merkür’e ve Dünya’dan Güneş’e giden doğrultular arasındaki açı 21 derece. Gözlem için hayli uygun konumda olduğu bu tarihte Merkür’ü Güneş’in doğuşundan önce güneydoğu ufkunun üzerinde görebilirsiniz.

Venüs, aralık ayında gözlem için hayli uygun konumda. Geçen ayın sonunda en yüksek parlaklığa ulaşan Venüs, Güneş’in doğuşundan yaklaşık üç saat önce doğu ufkunun üzerinden doğuyor. Hayli parlak olan ve ufkun üzerinden yaklaşık 30 derece yükselen Venüs ayın ilerleyen günlerinde Dünya’dan uzaklaşıyor ve Güneş ile aralarındaki açısal mesafe artıyor. Venüs’ün parlaklığı azalıp görünür çapı küçülürken gezegen diskinin aydınlanan kısmı ise büyüyor.

Stellarium - 3 Aralık sabahı Güneş’in doğuşundan önce güneydoğu ufku

3 Aralık’ta Güneş’in doğuşundan önce Ay, Venüs ve Başak Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı Spika’nın gökyüzünde oluşturduğu üçgeni görebilirsiniz.

Mars, aralık ayında Güneş’in batışından gece yarısına kadar gökyüzünde. Aralık ayının başında Kova Takımyıldızı’nda olan gezegen aralık ayının sonunda Balıklar Takımyıldızı’na doğru hareket ediyor.

7 Aralık’ta ise Mars ve Neptün çok yakın görünümde. Her iki gökcismi Güneş’in batışından sonra güney ufkunun üzerinde ortaya çıkıyor. Gün batımından yaklaşık bir saat sonra ufkun üzerinde en yüksek noktaya ulaşacak Mars ve Neptün gece yarısına kadar bir teleskop yardımıyla gözlenebilir.

14 Aralık akşamı ise ilkdördün evresine yaklaşan Ay ve Mars gökyüzünde birbirine yakın görünecek.

Jüpiter, geçen ay Güneş’in arkasından geçmişti. Jüpiter aralık ayında Güneş’in doğuşundan önce güneydoğu ufkunun üzerinde ortaya çıkıyor. Ayın ilerleyen günlerinde giderek daha erken doğmaya başlayan Jüpiter ufkun üzerinde yükselmeye devam ediyor. 21 Aralık’ta Güneş Sistemi’nin en büyük gezegeni Jüpiter ve en küçük gezegeni Merkür gün doğumundan önce güneydoğu ufkunun üzerinde çok yakın görünümde.

Satürn, 2 Ocak’ta Güneş’in arkasından geçecek. Aralık ayında Güneş’e yaklaşmaya devam eden Satürn’ün gözlenmesi hayli zor. Halkalı gezegeni ayın ilk birkaç günü Güneş’in batışından sonra güneybatı ufkunun üzerinde kısa süre gözleyebilirsiniz.

9 Aralık’ta Satürn ve Ay gün batımından sonra güneybatı ufkunun üzerinde yakın görünümde. Satürn’ü Ay’ın güneybatısında bulabilirsiniz.

Fotoğraf 2017’de İkizler göktaşı yağmuru sırasında Anza-Borrego Çölü Eyalet Parkı’nda çekildi.

Yılın en önemli göktaşı yağmurlarından biri olan İkizler (Geminid) göktaşı yağmuru 13-14 Aralık’ta en yüksek etkinliğe ulaşıyor. Bu tarihte saatte yaklaşık 120 göktaşı görülebilir. Göktaşlarının gökyüzünde ortaya çıktığı noktayı İkizler Takımyıldızı’nda, takımyıldızın ikinci en parlak yıldızı olan Kastor’un yakınlarında bulabilirsiniz. İkizler göktaşı yağmurunun en yüksek etkinliğe ulaştığı tarihte Ay ilkdördün evresinde olacak.

1 Aralık saat 23.00, 15 Aralık saat 22.00 ve 31 Aralık saat 21.00’de gökyüzünün genel görünümü

Kaynaklar:

• 2018 Gök Olayları Yıllığı, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi
• https://eclipse.gsfc.nasa.gov/SKYCAL/SKYCAL.html