Bakterileri Öldüren Virüsler Üretmek İçin Yeni Bir Yöntem Geliştirildi

Bakteri hücrelerinin içine girerek çoğalan virüsler faj olarak adlandırılır. Giderek çoğalan fajlar eninde sonunda bakterinin ölmesine neden olur.

Zararlı bakterilerle baş etmek için fajlardan yararlanmak üzerine yapılan bilimsel çalışmaların tarihi yüz yıldan daha eski. Ancak giderek çeşitlenen antibiyotik ilaçlar nedeniyle bu çalışmalar zamanla geri plana itilmişti. Günümüzde ise antibiyotiklere karşı direnç geliştiren bakterilere çare bulmaya çalışan bazı araştırmacılar yeniden fajlara yönelmeye başladı.

Günümüzde fajların üretilme süreci özetle şöyle ilerliyor: İlk olarak çare bulunmaya çalışılan zararlı bakteriler laboratuvar ortamında çoğaltılıyor. Daha sonra bu bakterileri öldürdüğü bilinen fajlar bakteri kültürlerine ekleniyor. Bakterilerin içine girip çoğalan fajlar, bakteriler öldükten sonra çeşitli işlemlerle içinde bulundukları sıvıdan toplanıyor. Zorlu ve pahalı olan bu süreçle ilgili en önemli sorunlardan biri, bakterilerin hücre duvarlarında bulunan çeşitli zehirli bileşiklerin de ayrıştırılması gerekmesi. Münih Teknik Üniversitesinden Gil Gregor Westmeyer ve öğrencileri ise bu sorunla uğraşmadan bakterileri öldüren fajlar üretmenin daha basit bir yolunu buldu.

Daha önce E. coli bakterileri üzerinde yapılan çalışmalar sırasında, ölü bakterilerden elde edilen özütlerde proteinlerin oluşmasının mümkün olup olmadığı incelenmiş ve olumlu sonuçlar elde edilmişti. Üstelik hücre duvarlarının olmadığı bu sıvılara virüs DNA’ları ve virüs genlerinin ifade edilmesini sağlayan moleküller eklendiğinde, virüsler sanki bakteri hücrelerinin içindeymiş gibi yine çoğalmaya başlıyordu.

Prof. Dr. Westmeyer ve öğrencileri, Cell Chemical Biology’de yayımladıkları son makalelerinde, E. coli özütlerinde başka zararlı bakterileri öldüren çeşitli fajları üretmeyi başardıklarını belirtiyorlar. Yeni yöntemde fajları üretmek için canlı bakterilerin kullanılmaması, fajların özütten ayrıştırılması sürecini basitleştiriyor ve sürecin daha kolay ve verimli gerçekleşmesini sağlıyor.

Araştırmacılar şu an için üretmeyi başardıkları fajların görece küçük olduğunu, antibiyotiklere karşı dirençli bakterileri öldüren fajların ise çoğunlukla çok daha büyük olduğunu söylüyorlar. Daha büyük fajların bazıları canlı bakterilerin içinde çoğalırken hücre duvarına tutunur. Yeni yöntemde ise fajların çoğalırken tutunabilecekleri bir hücre duvarı bulunmuyor. Araştırmacılar, fajların hücre duvarlarına tutunmalarını sağlayan proteinlerin özütlere eklenmesiyle bu sorunun da aşılabileceğini düşünüyorlar.