Bir Ötegezegenin Atmosferinde Su Buharı Tespit Edildi

Güneş Sistemi’nin dışındaki gezegenler ötegezegen olarak adlandırılır. 1990’lardan beri dört binden fazla ötegezegen keşfedildi ve hâlâ da yenileri keşfedilmeye devam ediliyor.

Ötegezegen araştırmalarının temel amaçlarından biri Dünya’nın dışında da canlıların yaşayıp yaşamadığını tespit etmek. Bu konuda bir fikir edinmek için odaklanılan ilk şeyse bir ötegezegende sıvı suyun var olup olmadığı. Çünkü Dünya’da bildiğimiz hâliyle yaşamın temelinde sıvı su vardır.

Bir gezegenin yüzeyinde sıvı su bulunabilmesi için etrafında dolandığı yıldızına uzaklığının belirli bir aralığın içinde olması gerekir. Yıldızına çok yakın yörüngelerde dolanan gezegenler aşırı sıcak, yıldızına çok uzak yörüngelerde dolanan gezegenlerse aşırı soğuktur. Bir yıldızın etrafındaki bölgede yer alan gezegenlerin yüzeyinde sıvı su bulunma ihtimali varsa o bölgeye yıldızın yaşanabilir bölgesi denir.

Bugün bilinen tüm ötegezegenlerin yaklaşık üçte ikisini keşfetmek için kullanılmış Kepler Uzay Teleskobu’yla yapılan çalışmalar, yıldızının yaşanabilir bölgesinin içinde bulunan gezegenlerin sayısının azımsanamayacak kadar yüksek olduğunu gösteriyor. Dünya büyüklüğündeki ya da Dünya’dan biraz daha büyük gezegenlerin %5-20’si yıldızının yaşanabilir bölgesinde bulunuyor. Ancak bu gezegenlerde sıvı suyun bulunup bulunmadığını tespit etmek çok zor. 

Montreal Üniversitesindeki Ötegezegen Araştırmaları Enstitüsünde çalışan Prof. Dr. Björn Benneke ve öğrencileri yakın zamanlarda ötegezegen araştırmalarında bir ilke imza attı. Araştırmacılar üç yıl önce keşfettikleri, Dünya’ya yaklaşık 111 ışık yılı mesafedeki K2-18 sistemindeki bir gezegenin atmosferinde su buharı tespit etti. Kütlesi Dünya’nınkinin yaklaşık dokuz katı olan gezegen, yıldızının yaşanabilir bölgesinin içinde yer alıyor. Gezegenin atmosferinde, içinde sıvı su bulunan bulutlar olması ihtimali var. Hatta yağmurlar yağıyor bile olabilir.

K2-18 yıldızı Güneş’ten daha küçük ve daha soğuk. Ancak K2-18b adı verilen ötegezegen, yıldızına yakın bir yörüngede dolandığı için yıldızından Dünya’nın Güneş’ten aldığı kadar enerji alıyor.

Araştırmacılar gezegeni çevreleyen kalın gaz katmanının gezegenin yüzeyinde canlıların yaşamasına imkân vermeyeceğini düşünüyor. Ancak görece küçük ve dolasıyla incelenmesi daha zor bir gezegende su buharı tespit edilmesinin ötegezegen araştırmaları için kullanılan teknolojilerin geldiği son noktayı göstermesi açısından önemli olduğunu belirtiyorlar.