Damarlarımızdaki Kanın Akışını Modelleyelim

Sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek için doğru beslenmek ve egzersiz yapmak çok önemlidir. Doğru beslenmenin ve düzenli egzersiz yapmanın en önemli faydalarından biri damalarımızdaki kan akışının düzenlenmesidir.

Tasarla ve Yap köşesinin bu etkinliğinde evde kolayca bulabileceğiniz malzemelerle basit bir dolaşım sistemi modeli yaparak kanın sağlıklı ve hastalıklı damarlarda nasıl ilerlediğini öğreniyoruz.

Bilmekte Fayda Var!

Temiz yani oksijence zengin kan, atardamarlar aracılığıyla kalpten bütün vücuda yayılarak kandaki oksijenin ve besin maddelerinin vücudumuzdaki tüm doku ve hücrelere taşınmasını sağlar. Kirli yani oksijence fakir kan ise toplardamarlar aracılığıyla bütün vücuttan toplanarak kalbe taşınır. Daha sonra kalp kirli kanı akciğerlere gönderir. Kirli kan akciğerlerde yeniden temizlenerek oksijen açısından zengin hâle getirildikten sonra tekrar kalbe gelir. Bu şekilde kanın bütün vücuttan kalbe gelmesi ve kalpten tekrar bütün vücuda yayılması dolaşım sistemi sayesinde mümkün olur. Vücudumuz gerekli oksijen ve besinleri kan dolaşımı aracılığıyla sağlar.

Dolaşım sisteminin düzgün çalışmaması kanın vücuda yeterli oksijen ve mineral taşıyamamasına neden olur. Bu durumda vücudumuzda koroner kalp rahatsızlığı gibi  kalp-damar hastalıkları oluşabilir.

Koroner kalp rahatsızlığı günümüzde dolaşım sistemiyle ilgili en bilinen hastalıklardan biri. Bu hastalık aslında vücudumuzdaki hücrelerin dış zarlarının bütünlüğünü ve akışkanlığını koruyan ve bir çeşit hormon olan kolesterolün atardamarlar içinde birikerek damarlar içinde plak oluşması sonucu ortaya çıkar. Zamanla damarlarda biriken plaklar atardamarların çapını gittikçe daraltır. Daralan atardamarlar ise kanın vücutta sağlıklı bir şekilde dolaşmasını engeller. Koroner kalp rahatsızlığı, kalp krizi gibi çok ciddi sağlık problemlerine yol açabilir.

Tıkalı kan damarı

Nelere İhtiyacımız Var?

• 2 adet aynı boyda plastik ya da karton bardak
• 2 adet farklı çaplarda pipet
• Sürahi
• Oyun hamuru
• Kronometre
• Su
• Kırmızı gıda boyası
• Makas
• İspirtolu kalem
• Kâğıt
• Boş kap
• Suyun boşalacağı bir tepsi ya da cam kap
• Karıştırıcı

Ne Yapıyoruz?

Ne Oldu?

Kan akış modelindeki pipetlerin vücuttaki kanı kalpten organlara taşıyan atardamarlar olduğunu tahmin etmişsinizdir. Kırmızı su ise atardamarlardan taşınan temiz kanı temsil ediyor. Modeldeki geniş pipet herhangi bir plak içermeyen sağlıklı atardamarları, dar pipet ise zamanla plakla tıkanmaya başlayan ve çapı daralan sağlıksız atardamarları temsil ediyor.

Etkinlikte görüldüğü gibi geniş pipetteki kan 17 saniyede, dar pipetteki kan ise 28 saniyede aktı. Aynı zamanda bu pipetin içinden daha az kan akışı gerçekleşti. Damarlarımız da tıpkı bu şekilde zamanla plakla tıkanarak kan akışının yavaşlamasına ve vücudumuzda dolaşan kan miktarının azalmasına neden olabilir. Koroner kalp rahatsızlığında da zamanla tüm atardamarlar tıkanabilir ve artık organlara kan akışı gerçekleşmez. Bu tür sağlık sorunlarıyla karşılaşmak istemiyorsak yaşamımız boyunca sağlıklı beslenmeli ve düzenli egzersiz yapmalıyız.

Kaynak:

• https://www.scientificamerican.com/article/build-a-blood-flow-model/