Deniz Etkili Kar Yağışı Nedir?

AA/Davut Genç

Deniz Etkili Kar Yağışı Ne Zaman Görülür?

Deniz etkili kar yağışı, kış aylarında, soğuk ve kuru hava kütlelerinin daha sıcak su yüzeyleriyle etkileşime girdiği alanlarda görülür.

Deniz Etkili Kar Yağışı Nasıl Oluşur?

Deniz etkili kar yağışının oluşması için belirli meteorolojik şartların bir araya gelmesi gerekir. Sıcak deniz yüzeyinin üzerinden geçen soğuk hava kütlesi ısınır ve nem kazanır. Isınan ve nem kazanan hava kütlesi, hızla yükselerek soğumaya başlar. Bu soğuma ile birlikte bulutlar oluşur. Oluşan bulutlardaki su buharı, donma noktasının altında (0 ^oC ve altı) yoğunlaşarak kar kristallerine dönüşür. Bu hava kütlesinin üzerinden geçtiği yer yüzeyindeki sıcaklık donma noktası veya altındaysa kar kristalleri yeryüzüne ulaşır ve kar yağışı başlar.

Çizer: Derin Aslan

Ülkemizde bu yağışlar özellikle Karadeniz kıyılarında görülür. Karadeniz üzerinden geçen soğuk hava kütlesi ısınır ve denizin nemini alarak kararsız hâle gelir. Bunun sonucunda Karadeniz kıyılarına ulaşan kütleler yoğun kar yağışlarına neden olur.

Deniz Suyu Sıcaklığı ve Atmosfer Sıcaklığı Farkı

Deniz etkili kar yağışlarının şiddeti, denizin yüzey sıcaklığı ile deniz seviyesinden 1.500 m yükseklikteki sıcaklığın farkına bağlıdır. Deniz seviyesinden 1.500 m yükseklikteki sıcaklık ile denizin yüzey sıcaklığı arasındaki fark ne kadar fazla olursa yağış da o kadar yoğun olur. Yağışın oluşması için iki sıcaklık değeri arasındaki farkın en az 13 °C olması gerekir.

Çizer: Derin Aslan

Deniz sıcaklığı ile deniz seviyesinden 1.500 m yükseklikteki sıcaklık arasındaki fark 0 °C olduğunda yağış olmaz. Bu fark, 13 °C derece olduğunda yağış başlar. Fark giderek artıp 18 °C’ye çıktığında yağış yoğunlaşır. Fark 18 °C olduğunda oluşan hava kütlesi, 13 °C olduğundaki hava kütlesinden daha kararsızdır. Çok daha yoğun, kalın ve geniş bulut tabakalarına sahiptir. Bu nedenle daha fazla ve yoğun yağış bırakır.

Deniz Etkili Kar Yağışlarının Özellikleri

Deniz etkili kar yağışlarının etkisi kıyısı bölgeleriyle sınırlı kalır. Çünkü deniz etkisiyle oluşan hava kütlesi, yağışı iç bölgelere ulaşmadan, kıyı şeridine bırakmış olur. Deniz etkili kar yağışları, genellikle çok geniş alanlarda görülmez. Bunun nedeni oluşan hava kütlelerinin çok büyük boyutlarda olmamasıdır.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü Zonguldak Radar görüntüsü
Radar görüntüsünde deniz etkili kar yağışını oluşturan hava kütlelerinin (yeşil-mavi tonlardaki kütleler) görselde görüldüğü gibi parçalı şekilde olması, kıyı şeridinde gerçekleşecek kar yağışını ve biriken kar miktarını etkiler. Bazı bölgelerde kar yağarken çok yakındaki başka bir yerde kar yağmayabilir. Bazı bölgelerde ise kar birikimi çok daha fazla iken bu bölgeye çok yakın yerlerde daha az birikim olabilir.

Göl Etkili Kar Yağışı

Göl etkili kar yağışı ile deniz etkili kar yağışının oluşumu aynıdır. Buradaki tek fark soğuk hava kütlesinin göl üzerinden geçmesidir. Soğuk hava kütlesi sıcak göl üzerinden geçerken nem alır ve ısınarak kararsız hâle geçer. Kararsız hâle geçme durumunda bulutlar oluşur ve uygun sıcaklık koşullarında bulutlar yoğunlaşarak kar yağışlarına sebep olur. Bu tip yağışlar, çoğunlukla dünyadaki göllerin %60’ının bulunduğu Kanada’da gerçekleşir.

Kaynaklar:

• https://www.weather.gov/safety/winter-lake-effect-snow
• https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/792207
• Fujisaki-Manome, A., Wright, D. M., Mann, G. E., Anderson, E. J., Chu, P., Jablonowski, C., & Benjamin, S. G. (2022). Forecasting lake-/sea-effect snowstorms, advancement, and challenges. WIREs Water, 9(4), e1594. https://doi.org/10.1002/wat2.1594
• Seasonal Forecasts (SEAS5) - 850 hPa Temperature Anomalies. European Centre for Medium-Range Weather Forecasts. Accessed March 5, 2025. https://charts.ecmwf.int/products/seasonal_system5_standard_t850?area=GLOB&base_time=202502010000&stats=tsum&valid_time=202503040000.