logo
Menü
Giriş yap Üye ol
  • Anasayfa Anasayfa
Popüler Bilim

Popüler Bilim

Soru - Cevap

Soru - Cevap

Tasarla ve Yap

Tasarla ve Yap

Deneyler

Deneyler

Bilim Genç TV

Bilim Genç TV

Gökbilim

Gökbilim

Yeryüzü

Yeryüzü

Sesli Yayın

Sesli Yayın

Bilim Çizgi

Bilim Çizgi

Periyodik Tablo

Periyodik Tablo

Yeryüzü

Bunu Biliyor muydunuz?

Yarışmalar

Yarışmalar

  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

logo
Arama
Giriş yap
  • Popüler Bilim Popüler Bilim
  • Soru - Cevap Soru - Cevap
  • Tasarla ve Yap Tasarla ve Yap
  • Deneyler Deneyler
  • Bilim Genç TV Bilim Genç TV
  • Yarışmalar Yarışmalar
  • Gökbilim Gökbilim
  • Yeryüzü Yeryüzü
  • Sesli Yayın Sesli Yayın
  • Bilim Çizgi Bilim Çizgi
  • Bunu Biliyor muydunuz? Bunu Biliyor muydunuz?
  • Periyodik Tablo Periyodik Tablo
  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

En Uzak Galakside Oksijen Keşfedildi

Güneş’teki Enerjiyi Yeryüzünde Üretmek Mümkün mü?

Yarım Tonluk Uzay Çöpü Kosmos-482 Okyanusa Düştü!

XMM-Newton Uydusu Kozmik Devin Kalp Atışlarını Yakaladı

Satranç Mayıs 2025

Bilim Genç’e İçerik Hazırlamak İster misiniz?

WASP-127b'nin Atmosferinde Ses Hızını Aşan Rüzgârlar


Elektrik Enerjisini Işığa, Harekete ve Sese Dönüştürelim

Namdar Gürsönmez
26/02/2020

Tasarla ve Yap köşesinin bu projesinde, elektrik enerjisi elde edip enerjiyi ışık, hareket ve ses enerjisine dönüştüren bir düzenek tasarlıyoruz.

Elektrik Enerjisini Işığa, Harekete ve Sese Dönüştürelim

Bilmekte Fayda Var!

Hastanede elektrik akımının kesilmesiyle birlikte ameliyathanedeki doktorlar, laboratuvarda tahlil yapan laborantlar, röntgen çeken teknisyenler, diyalize bağlı hastalar ve asansörde bulunanlar telaşlanır ama bu telaş kısa sürer çünkü devreye jeneratörün ürettiği elektrik akımı girer.

Elektrik Enerjisi Nasıl Üretilir?

Günlük hayatta kullandığımız elektrik enerjisi, elektrik santrallerindeki türbinlerden elde edilir. Türbinleri harekete geçiren enerjinin ana kaynaklarıysa çeşitlidir. Örneğin fosil yakıtlar, radyoaktif elementler ya da hareketli su gibi.

Elektrik santrallerinde fosil yakıtların yakılması ya da radyoaktif elementlerin bozunması sonucu açığa çıkan enerji ile su ısıtılır. Elde edilen yüksek basınçlı su buharının türbinleri hareket ettirmesiyle de elektrik enerjisi elde edilir. Hidroelektrik santrallerdeyse yüksek hızla akan suyun hareket enerjisi doğrudan türbinleri döndürmek için kullanılır.

Hareket enerjisinden elektrik elde edilmesini sağlayan araçlardan biri dinamolardır. Bisiklet farlarında dinamolar kullanılır. Bisikletin pedalı çevrildiğinde dinamonun içindeki bobin hareket ettirilerek elektrik elde edilir ve bu elektrik farların ışık yaymasını sağlar.

Tasarla ve Yap köşesinin bu projesinde, elektrik enerjisi elde edip enerjiyi ışık, hareket ve ses enerjisine dönüştüren bir düzenek tasarlıyoruz

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_0_nelere_ihtiyacimiz_var_0.jpg

Nelere İhtiyacımız Var?

  • 1 adet 9 cm x 36 cm boyutlarında duralit
  • 3 adet 1,5 cm x 1,5 cm x 15 cm boyutlarında tahta (İki tahtanın uç kısmına yakın bir noktada 0,5 cm çapında, diğerinde ise 0,3 mm çapında, matkap veya tornavida ile açılmış delik olmalı.)
  • 3 adet 1,5 cm x 1,5 cm x 9 cm boyutlarında tahta (Bir tahtanın orta kısmına yakın bir noktada 0,5 cm çapında, matkapla açılmış bir delik olmalı.)
  • 2 adet 1,5 cm x 1,5 cm x 4,5 cm boyutlarında tahta
  • 1 adet plastik redüktörlü motor (Redüktör, bir dönme hareketinin devir-tork oranını dişliler yardımıyla değiştiren dişli sistemidir.)
  • 1 adet LED ampul
  • 1 adet mini DC motor (güneş enerjisi ile çalışabilen)
  • 1 adet ses üretici (buzzer)
  • 1 adet plastik pervane
  • İletken kablo
  • 5 adet 2,5 cm uzunluğunda vida
  • 1 adet 0,5 cm uzunluğunda vida
  • 1 adet plastik kablo birleştirici
  • 1 adet 1,5 cm uzunluğunda plastik kol
  • 2 adet plastik kablo bağı (plastik kelepçe)
  • 1 adet pin kablo (dişi-dişi)
  • Makas
  • Çift taraflı bant
  • Tornavida
  • Cetvel
  • Kalem
  • Silikon tabancası ve silikon
  • Matkap

 

Uyarı:

Kesici ve delici aletleri kullanırken dikkatli olalım. Silikon tabancasının elimizi yakmamasına dikkat edelim.

 

Ne Yapıyoruz?

1. Cetvel ve kalem ile duralitin üzerinde tahtaları yerleştireceğimiz dört adet yer belirleyelim ve yanlarına tornavidayı kullanarak iletken kabloların geçebileceği genişlikte delikler açalım.

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_1.1.jpg

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_1.2_.jpg

2. Bu aşamada tahtaları duralite sabitleme işlemini yapıyoruz.

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_2.1.jpg

. Önce 1,5 cm x 1,5 cm x 4,5 cm boyutlarındaki iki tahtayı vidayla “T” şekli oluşturacak biçimde birleştirelim.

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_2.2.jpg

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_2.3_0.jpg

. “T” şeklindeki tahtayı, uç kısmında 0,5 cm delik bulunan iki tahtayı ve uç kısmında 0,3 mm delik bulunan tahtayı vidalarla, görseldeki gibi, duralite sabitleyelim.

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_2.4.jpg

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_2.5.jpg

3. 1,5 cm x 1,5 cm x 9 cm boyutlarındaki tahtaları çift taraflı bandı kullanarak düzeneğin tabanına sabitleyelim. (Kablo bağlantısını kolaylaştırmak için üzerinde delik bulunan tahtayı duralitin orta kısmına, delik yan tarafta kalacak şekilde yerleştirelim.)

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_3.1.jpg

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_3.2.jpg

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_3.3.jpg

4. Dinamo görevi görecek redüktörlü motora 0,5 cm uzunluğundaki vida ile plastik kolu sabitleyelim. Kırmızı iletken kabloyu motorun (+) kutbuna, siyah iletken kabloyu motorun (-) kutbuna bağlayalım.

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_4.1.jpg

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_4.2.jpg

5. Redüktörlü motoru çift taraflı bant ve kablo bağını kullanarak “T” şeklindeki tahtaya sabitleyelim.

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_5.1.jpg

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_5.2.jpg

. Kablo birleştiriciyi çift taraflı bant kullanarak düzeneğimizin tabanına sabitleyelim. Redüktörlü motordan çıkan kabloları görseldeki gibi kablo birleştiriciye bağlayalım.

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_5.3.jpg

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_5.4.jpg

6. Bu aşamada düzeneğimizin LED ampul, DC motor ve ses üretici arasındaki bağlantı işlemlerini yapıyoruz.

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_6.1.jpg

. LED ampulü soldaki tahtada bulunan deliğe yerleştirelim ve silikonla sabitleştirelim. LED ampulün (+) ucuna kırmızı iletken kabloyu, (-) ucuna siyah iletken kabloyu bağlayalım. İletken kabloları düzeneğin tabanındaki küçük delikten geçirerek kablo birleştiriciye, görseldeki gibi, bağlayalım.

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_6.2_jpg.jpg

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_6.3.jpg

. DC motoru ortadaki tahtaya çift taraflı bant ve kablo bağını kullanarak görseldeki gibi sabitleyelim. Pervaneyi motorun miline takalım. DC motorun (+) ucuna kırmızı iletken kabloyu, (-) ucuna siyah iletken kabloyu bağlayalım. İletken kabloları düzeneğin tabanındaki küçük delikten geçirerek kablo birleştiriciye, görseldeki gibi, bağlayalım.

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_6.4.jpg

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_6.5.jpg

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_6.6.jpg

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_6.7.jpg

. Ses üreticinin bağlantısını yapmak için pin kabloyu (dişi-dişi) makas ile ortadan ikiye keselim. Pinlerin birini ses üreticinin (+) kutbuna, diğerini ise (-) kutbuna bağlayalım. Kırmızı iletken kabloyu ses üreticinin (+) kutbundaki pinde bulunan kabloya, siyah iletken kabloyu da ses üreticinin (-) kutbundaki pinde bulunan kabloya bağlayalım. İletken kabloları düzeneğin tabanındaki küçük delikten geçirerek kablo birleştiriciye, görseldeki gibi, bağlayalım.

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_6.8.jpg

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_6.9.jpg

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_6.10.jpg

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_6.11.jpg

 

Düzeneğimiz artık hazır, şimdi deneme zamanı!

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_7.1.jpg

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_7.2.jpg

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/elektrik_enerjisini_isiga_harekete_ve_sese_donustur_gorsel_7.3.jpg

Ne OIdu?

Dinamolar ve jeneratörler hareket enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren araçlardır. Jeneratörler alternatif akım üretirken dinamolar ise doğru akım üretir.

Düzeneğimizde dinamo görevini gören redüktörlü motora bağladığımız kolu saat yönünde çevirdiğimizde elektrik enerjisi elde ederiz. Bu enerji, LED ampul tarafından ışık enerjisine, DC motor tarafından hareket enerjisine ve ses üretici tarafından da ses enerjisine dönüştürülür.

 

 

Kaynak:
·      Komisyon, 8. Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitabı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınevi, Ankara, 2012.
 
Yazar Hakkında:
Namdar Gürsönmez
Fen Bilimleri Öğretmeni
İzmir Çiğli-Karşıyaka Aydoğan Yağcı Bilim ve Sanat Merkezi
Konu
Tasarla ve Yap
Elektrik Enerjisi
Enerji Dönüşümü

paylaş

En Çok Okunan Makaleler

Lise Öğrencileri İçin 2025 Yılı TÜBİTAK Bilim Kamplarına Katılım Başvuruları Başladı!

Duyurular • 02-01-2025

Bilim Genç’e İçerik Hazırlamak İster misiniz?

Duyurular • 12-05-2025

Pestisit Nedir? Pestisitler Zararlı mıdır?

Haberler • 30-04-2025

Kozmik Gezegen Otopsisi: Yıldızına Yaklaşarak Atmosferine Dalan Gezegen

Gökbilim • 29-04-2025

Bilim Genç Kafede Bilim Etkinliği: “Antarktika Hikâyeleri”

Duyurular • 24-04-2025

Gökyüzünde Gezegen Şöleni

Haberler • 25-01-2025

Keçilerin Göz Bebekleri Neden Dikdörtgen Şeklindedir?

Soru - Cevap • 15-02-2025

Astronot Suni Williams Uzay Yürüyüşünde Rekor Kırdı

Haberler • 31-01-2025

Meşhur Matematik Problemi: ‘‘Taşınan Kanepe Problemi’’ Çözüldü

Haberler • 30-01-2025

Anadolu Parsının En Net Görüntüsü Kaydedildi

Haberler • 07-12-2024

Bilim Genç Logo
Tekrardan Hoşgeldiniz!

Bilim Genç’in kozmik derinliklerinde yolculuğa başlamak için giriş yapın.

Bir hesabınız yok mu? Üye olun

Sayfayı Paylaş
Twitter'da paylaş telegram'da paylaş Whatsapp'da paylaş facebook'da paylaş
Bağlantıyı kopyala
baylaş