Farklı Lehçeler “Konuşan” Tüysüz Köstebek Fareleri

Bilimsel çalışmalar farklı lehçeler konuşmanın insanlara özgü olmadığını gösteriyor. Max Delbrueck Moleküler Tıp Merkezinden Dr. A. J. Barker ve arkadaşları Science’ta yayımladıkları bir makalede, tüysüz köstebek farelerinin başka bir tüysüz köstebek faresinin kendi kolonilerinden mi yoksa başka bir koloniden mi olduğunu çıkardığı seslere bakarak anlayabildiğini açıkladılar.

Tüysüz köstebek fareleri “konuşkan” canlılardır. Farklı sesler çıkararak birbirleriyle iletişim kurarlar. Her bir tüysüz köstebek faresi kolonisinde bir kraliçe vardır. Koloninin çoğalmasından dişiler arasından seçilen bu kraliçe sorumludur. Diğer farelerse birbirleriyle uyum içerisinde kendilerine düşen görevleri yerine getirirler.

Tüysüz köstebek faresi kolonilerinin önemli bir özelliği, başka kolonileri kendilerine düşman olarak görmeleridir. Bu durum büyük olasılıkla tüysüz köstebek farelerinin yaşam alanı olan kurak Doğu Afrika topraklarındaki yiyecek kıtlığından kaynaklanıyor.

Araştırmacılar tüysüz köstebek farelerinin dillerini incelemeye çeşitli kolonilerde yaşayan farelerin seslerini kaydederek başlamışlar. İki seneye yayılan çalışmalar sırasında yedi ayrı kolonide yaşayan 166 fare tarafından çıkarılan 36.190 ses kaydedilmiş.

Kaydedilen sesler analiz edildiğinde, her bir farenin kendine özgü bir sesi olduğu ve farklı kolonilerdeki fareler tarafından çıkarılan seslerde lehçe olarak adlandırılabilecek örüntüler olduğu görülmüş.

Araştırmacılar elde ettikleri ilk sonuçlardan sonra, farelerin kendilerinin de konuşulan lehçelerin farkında olup olmadığını tespit etmek için deneyler yapmaya başlamışlar. Bir deneyde birbirlerine bir tüple bağlı iki hazneye birer fare konulmuş. Farklı haznelerdeki fareler birbirlerini göremiyor ancak birbirlerinin seslerini duyabiliyorlar. Araştırmacılar, farelerin diğer taraftan gelen sesleri duyduğunda, eğer sesin sahibi kendisiyle aynı kolonidense cevap verdiğini, farklı kolonidense sessiz kaldığını gözlemlemişler. Araştırmacılar bu durumun nedeninin farelerin tanıdıkları bir sesi değil de tanıdıkları bir lehçeyi duymaları olduğundan emin olmak için aynı deneyi yapay seslerle de tekrar etmişler. Sonuçta farelerin kendi lehçelerine benzer bilgisayar seslerine de cevap verdiği görülmüş.

Deneyler, farelerin konuştukları lehçeyi zamanla öğrendiklerini gösteriyor. Araştırmacılar, inceledikleri kolonilerden birinde, kraliçe fare doğum yaptıktan hemen sonra, yeni doğan farelerin arasına başka bir kolonideki kraliçe farenin kısa süre önce doğurduğu fareleri karıştırmışlar. Yabancı oldukları anlaşılmadan büyüyen yavruların sesi altı ay sonra analiz edildiğinde, içinde doğdukları koloninin değil içinde büyüdükleri koloninin lehçesini konuştukları görülmüş.

Araştırmacılar şans eseri ilginç bir keşif daha yapmışlar: Kraliçe fareler konuşulan lehçenin bütünlüğünü sağlamakta da önemli bir rol üstleniyor. Çalışmalar sırasında kolonilerden birindeki kraliçe fare ölünce koloninin lehçesinin yavaş yavaş bozulmaya başladığı görülmüş. Konuşulan lehçe ancak birkaç ay sonra kolonideki dişiler arasından yeni bir kraliçe fare seçildikten sonra yeniden bütünlük kazanmış.