Geçmişten Geleceğe Ay Görevleri
Sovyetler Birliği tarafından uzaya fırlatılan Luna 2, 14 Eylül 1959’da Ay’ın yüzeyine çarptığında Dünya dışındaki bir gökcismine ulaşan insan yapımı ilk uzay aracıydı.
Sovyetler Birliği tarafından uzaya fırlatılan Luna 2, 14 Eylül 1959’da Ay’ın yüzeyine çarptığında Dünya dışındaki bir gökcismine ulaşan insan yapımı ilk uzay aracıydı. Luna 2 Ay yüzeyine çarpmadan önce, Ay’ın çevresinde kayda değer bir manyetik alan olmadığını gözlemledi.
Soğuk Savaş döneminde Amerika Birleşik Devleti ve Sovyetler Birliği arasındaki uzay yarışında Ay keşiflerinin önemli bir yeri vardı. Ay’a ulaşan insanlı ilk uzay aracı olan Apollo 11’den sonraki üç yıl boyunca 12 astronot daha bu görevi başardıysa da Ay’daki son ayak izlerinin sahibi Eugene Cernan’dan sonra, yani 40 yıldan fazla zamandır herhangi bir insanlı uzay aracı Ay’a inmedi.
Bu tarihten günümüze ABD, Japonya, Avrupa, Çin ve Hindistan uzay ajansları başarılı insansız Ay görevleri gerçekleştirdi. Bu görevlerin çoğunda amaç -özellikle ABD dışındaki ülkeler için- ülkelerinin uzay programlarının başarısını sınamaktı. Örneğin 2006’da Avrupa Uzay Ajansı (ESA) tarafından gerçekleştirilen SMART-1 görevi sırasında iyon itkili motor, iletişim alt yapıları ve otonom konumlandırma sistemleri ve bu yeni teknolojilerin gelecekteki uzun süreli uzay görevlerinde başarılı olup olmayacağı sınandı.
Bir zamanlar ulusal bir prestij meselesine dönüşen insanlı Ay görevleri için bugün en ciddi aday Çin. Bu amaçla üç aşamalı bir program takip eden Çin, Chang’e 1 ve Chang’e 2 uzay araçlarını Dünya’nın yörüngesinin dışına çıkarabildi. 2013 yılının Aralık ayında fırlatılan Chang’e 3 uzay aracı Ay yüzeyine kontrollü bir şekilde indirildi. Programın üçüncü aşaması olan ve Ay’a, Dünya’ya geri dönebilen araçlar göndermeye yönelik çalışmaların ise 2017’de tamamlanması hedefleniyor. İnsanlı Ay görevlerinin gerçekleştirilebilmesi için bu görevin başarılı olması hayati önem taşıyor.
İnsanlı son Ay görevi: Apollo 17
ABD’lilerin Ay’a yeniden gitme planları ise 2010 yılında Başkan Barack Obama tarafından askıya alındı. ABD’nin insanlı uzay görevlerinin şu andaki öncelikli hedefi asteroitler. İnsanların yanı sıra robot teknolojilerinin de kullanılacağı bu planın amacı, Dünya için tehlikeli olabilecek asteroitlere ve uzaydaki kaynakların en verimli şekilde nasıl kullanılabileceğine yönelik araştırmalar yapmak.
Özlem Kılıç Ekici’nin TÜBİTAK Bilim ve Teknik dergisi 2013 Eylül sayısında yayımlanan “Uzay Madenciliği” başlıklı yazısında daha ayrıntılı anlattığı gibi, uzay keşifleri konusunda artık özel şirketler de söz sahibi. ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) bu şirketlerden 6’sı ile Ay’dan elde edilecek bilgilerin paylaşımı için anlaşma imzaladı.
Luna 2 uzay aracıyla Ay’a gönderilen bu topun üzerinde Sovyetler Birliği'ne ait simgeler yer alıyor.
Günümüzde Ay’daki değerli maden, su, helyum-3 ve enerji elde edilebilecek diğer kaynaklara yönelik araştırmalar için Ay yüzeyinin haritalandırılması amacıyla çeşitli projeler gerçekleştiriliyor. Bunun yanı sıra kızılötesi ışığı ve radyo dalgalarını algılayan teleskopların Ay yüzeyine yerleştirilmesi de planlanıyor. NASA ve ESA gibi uzay ajanslarının insanlı uzay görevleri için öncelikli hedefinin Mars olması, gelecekte diğer gezegenlere yönelik keşifler için Ay’ın hem bir test alanı hem de bir istasyon olarak kullanılacağını gösteriyor.
