Gök Cisimleri Genellikle Neden Yuvarlaktır?

Bu sesli yayına Bilim Genç Spotify, Google Podcasts, Apple Podcasts ve YouTube kanalları üzerinden de ulaşabilirsiniz.

Yıldızlar, gezegenler ve gezegenlerin uyduları yuvarlak şekle sahipken daha küçük gök cisimlerinin, örneğin asteroitlerin, şekilleri düzensiz olabilir. Bir gök cisminin şeklini belirleyen en önemli etken kütle çekimidir. Yoğunluğu ne kadar yüksek olursa olsun, gök cismi yeterince büyükse şekli kütle çekimi etkisi nedeniyle zaman içinde küreselleşir. Ancak daha küçük gök cisimlerinin kütle çekimleri bunun için yeterli değildir.

Örneğin çapı yaklaşık 950 kilometre olan Ceres cüce gezegeni küresel bir şekle sahipken, uzunluğu yaklaşık 34 kilometre olan Eros asteroidinin şekli yer fıstığına benzer.

Ancak görece büyük gök cisimleri olan gezegenlerin, kusursuz bir şekilde küresel oldukları söylenemez, yüzeylerinde bazı girintiler ve çıkıntılar görülebilir. Örneğin kütle çekimi Dünya’dan yaklaşık üç kat küçük olan Mars’taki en yüksek dağ Everest’ten üç kat daha yüksektir. Ancak bilim insanları, kütle çekimi Dünya’dan 10 milyar kat daha büyük olan bir nötron yıldızının yüzeyindeki en büyük çıkıntının yüksekliğinin 1 milimetreden daha küçük olacağını tahmin ediyor.

Gök cisimlerinin kendi etraflarındaki dönüşleri de şekillerini etkiler. Örneğin her 24 saatte bir kendi etrafında dönen Dünya’nın Ekvator hizasındaki yarıçapı (6378 km), kutuplardaki yarıçapından (6357 km) daha büyüktür.