Güneş’in İç Katmanları Neler?
Güneş’in iç katmanları çekirdek, radyatif (fotonla enerji taşınan) ve konvektif (madde ile enerji taşınan) bölgeden oluşur.
Çekirdek
Güneş’in yarıçapının yaklaşık %20’lik kısmını oluşturan çekirdek, füzyon reaksiyonlarıyla enerjinin üretildiği yerdir. Çekirdeğin kütlesi, Güneş’in tüm kütlesinin neredeyse yarısı kadardır. Çekirdekte üretilen enerjinin çok büyük oranda değişmeden, yaklaşık dört milyar yıl daha üretilerek uzaya yayılmaya devam edeceği tahmin ediliyor. Bu bölgede üretilen enerji, gama ışını olarak adlandırılan en yüksek enerjili fotonlardan oluşur. Gama ışınları, yüksek enerji seviyesine ve kısa dalga boyuna sahiptir. Buna karşın yüzeyden uzaya yayılan enerji, çoğunlukla görünür ve kızılöte enerji olup çok daha uzun dalga boylarındadır ve daha düşük enerjiye sahiptir. Bunun nedeni, çekirdekte çok yoğun ortamda ilerlemeye çalışan ışığın sürekli saçılma ve soğurmaya uğrayarak çok uzun bir yoldan geçerek yüzeye ulaşmasıdır. Çekirdekteki fotonların yüzeye kadar olan yolculuğu bir milyon yılı aşacak kadar uzun sürelere yayılabilir. Şu anda bize ulaşan Güneş ışığı, Güneş çekirdeğinde neredeyse bir milyon yıl önce üretilmiş olabilir.
Radyatif Bölge
Çekirdeğin üzerinde enerjinin fotonlarla taşındığı radyatif bölge bulunur. Bu bölge, Güneş yarıçapının yaklaşık %70’lik kısmına kadar uzanır. Güneş’in iç kısımlarının neredeyse yarısında enerji iletimi radyasyon ile olur. Bu büyük hacimli bölgede sıcaklık ve basınç hızla düşer. Radyasyon bölgesinin tabanında sıcaklık yaklaşık 10.000.000 oC iken üst sınırında 2.000.000 oC’ye kadar düşer.
Konvektif Bölge
Bu bölge, Güneş’in iç yapısının en üst katmanıdır. Bu katmanda sıcaklık diğer katmanlara göre düşük olup bazı elementlerin iyonlaşması için yeterli değildir. Enerji taşınımı bu katmanda maddenin hareketi ile (yani konveksiyonla) gerçekleşir. Yaklaşık 1.000 km çapında en küçük boyuttaki konveksiyon hücreleri “granül” olarak adlandırılır. Bunlar dışında çapları 100.000 km’ye ulaşan, farklı boyutlarda, madde taşıyan dev hücreler de bulunur. Enerjinin bu şekilde devasa plazma hücreleriyle taşınması, Güneş yüzeyinde büyük çalkantılara neden olur. Bu da yüzeyde âdeta kaynama benzeri görüntüler oluşturur.
Güneş’in iç katmanlarında dönme hızı sabit değildir. Radyasyon bölgesinde yaklaşık 27 günlük periyotta küçük denilebilecek dalgalanmalar gözlenmesine karşın konvektif bölgede dönme, çok farklı değerlerde (genellikle 25 ila 35 gün arası periyotlarda) gerçekleşir.
Güneş’in gözlenen kısmı, atmosferidir. Güneş’in iç yapısına ve enerji üretimine ilişkin gözlemsel bilgiler iki şekilde elde edilir. Bunlardan birincisi füzyon reaksiyonları sırasında üretilen ve yüzeye ulaşıp uzaya yayılan nötrinoların ölçülüp incelenmesidir. İkincisi ise “Güneş sismolojisi” olarak adlandırılan bir araştırma sahasının konusu olan Güneş’teki sismik dalgaların gözlenmesidir.
Kaynaklar:
