Hastalıkla Mücadele İçin DNA’ları Değiştirilen Sivrisinekler

Irina Starikova / iStock

Dang ateşi, dang virüsünün neden olduğu sivrisinek kaynaklı bir hastalık. Grip benzeri semptomları olan ve ölüme yol açabilen bu hastalık, Dünya Sağlık Örgütü tarafından 2019 yılında en önemli 10 küresel sağlık tehdidinden biri olarak belirlendi. Peki sivrisinekler bu hastalığı nasıl yayıyor?

Sivrisinekler dang virüsünü doğal olarak taşımaz, enfekte kişileri ısırarak alır. Başka bir kişiyi ısırdıklarında ise virüsü o kişiye bulaştırırlar. Böylece hastalık toplum genelinde yayılmaya başlar.

Sonuçları Nature dergisinde yayımlanan bir çalışmada, bilim insanları sivrisineklerin dang virüsü bulaştırmasını önlemek için Wolbachia isimli bir bakteri kullandı. Wolbachia meyve sineği, yusufçuk, kelebek gibi böcek türlerinin yaklaşık %50’sinde doğal olarak oluşan bir bakteri türü. İnsanlara ve çevreye zarar vermeyen bu bakteri böcek hücrelerinde yaşar, hastalıklara neden olan virüsün çoğalmasını önler ve yumurtalar aracılığıyla bir sonraki nesle aktarılır.

Araştırmacılar 2015 yılında bazı sivrisinekleri Wolbachia bakterisi ile enfekte ederek sivrisineklerin genetiğini değiştirdi. Genetiği değiştirilen sivrisinekler Kolombiya’nın üç kalabalık şehrine salındı. Bu sivrisinekler virüs taşıyan sivrisineklerle çiftleştiğinde bakteri yavrulara geçti. 2020 yılının sonlarına doğru genetiği değiştirilen sivrisineklerin salındığı yerlerde dang ateşi vakalarının %94-%97 oranında azaldığı görüldü.

Wolbachia bakterisi ile genetiği değiştirilen sivrisineklerin kullanıldığı yöntem, Dünya Sağlık Örgütü tarafından henüz resmî olarak onaylanmadı. Ancak bu yöntemin sivrisinekler tarafından yayılan zika ve sıtma gibi hastalıklarla mücadelede de kullanılabileceği düşünülüyor.

Kaynaklar:

• https://www.nature.com/articles/d41586-023-03346-2
• https://www.worldmosquitoprogram.org/en/work/wolbachia-method/how-it-works#:~:text=When%20Aedes%20aegypti%20mosquitoes%20carry,Zika%2C%20chikungunya%20and%20yellow%20fever