Havadaki Zararlı Nanoparçacıklar Beynimize Yerleşiyor

Bir grup araştırmacı soluduğumuz havada bulunan manyetik özellikteki manyetit yani demir oksit (Fe₃O₄) parçacıklarının beyne yerleştiğini belirledi. Bu durum sinir hücrelerinin yapısındaki ve işlevlerindeki bozukluklar nedeniyle ortaya çıkan hastalıklara, örneğin Alzheimer’a, sebep olabilir.

Yaklaşık 25 yıl önce insan beyninde manyetik özellikteki manyetit parçacıklarının bulunduğu anlaşılmıştı. Bu parçacıkların beyinde doğal süreçler sonucu oluştuğu düşünülüyordu. Ancak manyetit zararlı etkileri olabilen bir bileşik, beyinde tepkimeye girme isteği yüksek kimyasal maddelerin oluşmasına ve sinir hücrelerinin işlevlerinin bozulmasına neden olabiliyor. Geçmişte yapılan araştırmalar, Alzheimer hastalığı görülen kişilerin beyninde manyetit miktarının çoğunlukla yüksek olduğunu gösteriyor. Ancak manyetitin Alzheimer hastalığına sebep olduğu kesin olarak kanıtlanabilmiş değil.

Lancaster Üniversitesi’nden Barbara Maher ve çalışma arkadaşları ise insan beyninde bulunan manyetit parçacıklarının hepsinin doğal süreçler sonucu oluşup oluşmadığını belirlemeye karar verdi. Bu amaçla araştırmada yer alan 37 katılımcının beyinlerindeki manyetit parçacıklarının miktarı ve yapısı incelendi. Sonuçta tespit edilen bu manyetit parçacıklarının büyük kısmının küresel şekilli nanoparçacıklar olduğu anlaşıldı. Araştırmacılar ayrıca katılımcıların beyninde farklı metal (örneğin platin, nikel, kobalt) parçacıklarına da rastladı. Sonuçlar Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayımlandı.

Araştırma, tespit edilen manyetit parçacıklarının büyük kısmının doğal süreçler sonucu oluşmadığını gösteriyor. Çünkü doğal kaynaklı parçacıkların şekli küresel değildir. Araştırmacılar küresel şekilli manyetit nanoparçacıkların yüksek sıcaklıklarda oluştuğunu, bu nedenle enerji santrallerinde ya da motorlu araçlarda gerçekleşen yanma tepkimeleri sonucu açığa çıkmış olabileceğini düşünüyor.

Araştırmada katılımcıların beyinlerinde doğal kaynaklı her bir manyetit parçacığına karşılık 100 dış kaynaklı manyetit parçacığı tespit edildi. Çapı 200 nanometreden küçük olan bu parçacıklar solunum sırasında koku alma sinirleri aracılığıyla doğrudan beyne ulaşabiliyor.

Araştırma havada bulunan nanoparçacıkların insan sağlığına zararlarını göstermesi açısından da hayli önemli.