logo
Menü
Giriş yap Üye ol
  • Anasayfa Anasayfa
Popüler Bilim

Popüler Bilim

Soru - Cevap

Soru - Cevap

Tasarla ve Yap

Tasarla ve Yap

Deneyler

Deneyler

Bilim Genç TV

Bilim Genç TV

Gökbilim

Gökbilim

Yeryüzü

Yeryüzü

Sesli Yayın

Sesli Yayın

Bilim Çizgi

Bilim Çizgi

Periyodik Tablo

Periyodik Tablo

Yeryüzü

Bunu Biliyor muydunuz?

Yarışmalar

Yarışmalar

  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

logo
Arama
Giriş yap
  • Popüler Bilim Popüler Bilim
  • Soru - Cevap Soru - Cevap
  • Tasarla ve Yap Tasarla ve Yap
  • Deneyler Deneyler
  • Bilim Genç TV Bilim Genç TV
  • Yarışmalar Yarışmalar
  • Gökbilim Gökbilim
  • Yeryüzü Yeryüzü
  • Sesli Yayın Sesli Yayın
  • Bilim Çizgi Bilim Çizgi
  • Bunu Biliyor muydunuz? Bunu Biliyor muydunuz?
  • Periyodik Tablo Periyodik Tablo
  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

Güneş’teki Enerjiyi Yeryüzünde Üretmek Mümkün mü?

Yarım Tonluk Uzay Çöpü Kosmos-482 Okyanusa Düştü!

XMM-Newton Uydusu Kozmik Devin Kalp Atışlarını Yakaladı

Satranç Mayıs 2025

Bilim Genç’e İçerik Hazırlamak İster misiniz?

WASP-127b'nin Atmosferinde Ses Hızını Aşan Rüzgârlar

Uzay Çöpü Kosmos-482’nin Dünya’ya Düşmesi Bekleniyor!


Kitap Okumak ve Ekran Başında Vakit Geçirmek Beyni Farklı Etkiliyor

Hayriye Yetiş
22/09/2023

Siz de bir hikâyenin kitabını okumaktansa filmini izlemeyi tercih edenlerden misiniz? Bu iki eylemin beynimizi nasıl etkilediğini öğrenince fikriniz değişebilir.

Kitap Okumak ve Ekran Başında Vakit Geçirmek Beyni Farklı Etkiliyor

Prostock-Studio / iStock

Gelişen ve değişen dünyada teknolojik gelişmelere ayak uydurmak yaşamımızın önemli bir parçası hâline geldi. Hâl böyleyken çoğu zaman ansiklopedi okumaktansa merak ettiklerimizin cevabını internette aratarak öğreniyoruz. Ya da kitap okumak yerine, kitaptaki aynı hikâyeyi anlatan bir filmi izlemeyi tercih edebiliyoruz. Bize zamanı unutturan ve sıra dışı kurgularıyla bizi kendine bağımlı hâle getiren bilgisayar oyunları ise tartışılması gereken ayrı bir konu. İşte tüm bunlar bizi ekran bağımlısı yapabiliyor.

Ekran başında harcanan sürenin kontrolünü kaybetmek, beyin sağlığı için riskler oluşturuyor. Bu yazımızda bir yandan ekran bağımlılığının risklerini ele alırken, aynı zamanda vaktimizi kitap okuyarak değerlendirmenin, ekran başında harcamaya kıyasla, beynimizi ne şekilde etkilediği üzerinde duracağız.

metawork

Metamorworks / iStock

Bir grup bilim insanı, 2018 yılında, 8 ve 12 yaş aralığındaki çocuklarla bir çalışma yaptı. Araştırmacılar, fMRI adı verilen bir cihazla çocukların beynindeki kan akışını izledi.

Kan akışının düzenli olduğu kısımlar beynin aktif bölgeleri hakkında bilgi verir. Böylece fMRI cihazı kullanılarak beynin öğrenme, dikkat, konuşma gibi çeşitli işlevlerden sorumlu olan bölgeleri takip edebilir.

İlk olarak çocuklardan üzerinde artı işaretinden başka bir şey bulunmayan bir ekran görüntüsüne bakmaları istendi. Bu süreç “dinlenme evresi” olarak isimlendirildi. Bu evrede dikkat ve görme gibi çeşitli fonksiyonlardan sorumlu beyin bölgelerinin birbirleriyle olan bağlantıları incelendi ve beynin “dinlenme evresi”nde de aktif olduğu gözlemlendi. Böylece dinlenme evresinde aktif olan beyin bağlantılarını belirlemek mümkün olabildi.

Daha sonra çocuklara telefon, tablet başında ya da televizyon izleyerek geçirdikleri süreler ile kitap okuyarak harcadıkları süreler soruldu. Ardından beynin konuşma, öğrenme, dikkat, hafıza gibi yeteneklerden sorumlu bölgeleri ile okumaktan sorumlu bölgesi arasındaki bağlantıyı tespit edebilmek için çocuklara bir test uygulandı. Sonuçlar analiz edilerek ekran başında vakit geçirmenin ve kitap okumanın beyin üzerindeki etkileri anlaşılmaya çalışıldı.

Sonuçlar ekran başında vakit geçiren çocukların beyinlerindeki kan akışının kitap okuyanlara kıyasla daha düzensiz olduğunu gösterdi.

beyin

Şekil A: Kitap okuyarak daha fazla vakit geçirenler

Şekil B: Ekran başında daha fazla vakit geçirenler

Her iki şekilde bulunan siyah daire, beynin sözcükleri okumaktan sorumlu bölgesini ifade ediyor. Kitap okuyarak vakit geçirenlerde sözcükleri okumaktan sorumlu bölge; beynin dikkat, görme ve dil gibi diğer yeteneklerden sorumlu bölgeleriyle (kırmızı daireler) daha fazla bağlantı kuruyor. Ekran başında daha fazla vakit geçirenlerde ise bu durum tam tersi yani beynin sözcükleri okumaktan sorumlu bölgesi diğer bölgelerle (mavi daireler) daha az bağlantı kuruyor.

defter

Jossfoto / iStock

Sonuçlara göre kitap okuyan çocukların beyin bölgelerindeki kan akışı ekran başında vakit geçiren çocuklarınkine göre daha düzenli. Bu durum, kitap okuyanların daha çok sayıda beyin bölgesinin birbiriyle bağlantıda olduğunu, dolayısıyla öğrenme kapasitelerinin daha fazla olduğunu gösteriyor. Ekran başında geçirilen süre arttıkça dikkat toplama ve öğrenme becerileri azalıyor.

Bu alanda yapılan çalışmalar devam etse de şu anki veriler ekranda harcanan sürenin aleyhimize işlediğini gösteriyor. Eğer ekran başında geçirdiğimiz süreyi kontrol etmezsek zamanla bu durum öğrenme ve dikkat kapasitemizde azalmaya sebep olabilir. Bu noktada kendimize şu soruyu sormamızda fayda var: iPhone’un mucidi Steve Jobs neden çocuklarına tablet kullanmayı yasaklamıştı?

Kaynak:

  • https://kids.frontiersin.org/articles/10.3389/frym.2018.00066#KC3a
Konu
Beyin
Kitap

paylaş

En Çok Okunan Makaleler

Lise Öğrencileri İçin 2025 Yılı TÜBİTAK Bilim Kamplarına Katılım Başvuruları Başladı!

Duyurular • 02-01-2025

Bilim Genç’e İçerik Hazırlamak İster misiniz?

Duyurular • 12-05-2025

Pestisit Nedir? Pestisitler Zararlı mıdır?

Haberler • 30-04-2025

Kozmik Gezegen Otopsisi: Yıldızına Yaklaşarak Atmosferine Dalan Gezegen

Gökbilim • 29-04-2025

Bilim Genç Kafede Bilim Etkinliği: “Antarktika Hikâyeleri”

Duyurular • 24-04-2025

Gökyüzünde Gezegen Şöleni

Haberler • 25-01-2025

Keçilerin Göz Bebekleri Neden Dikdörtgen Şeklindedir?

Soru - Cevap • 15-02-2025

Astronot Suni Williams Uzay Yürüyüşünde Rekor Kırdı

Haberler • 31-01-2025

Meşhur Matematik Problemi: ‘‘Taşınan Kanepe Problemi’’ Çözüldü

Haberler • 30-01-2025

Anadolu Parsının En Net Görüntüsü Kaydedildi

Haberler • 07-12-2024

Bilim Genç Logo
Tekrardan Hoşgeldiniz!

Bilim Genç’in kozmik derinliklerinde yolculuğa başlamak için giriş yapın.

Bir hesabınız yok mu? Üye olun

Sayfayı Paylaş
Twitter'da paylaş telegram'da paylaş Whatsapp'da paylaş facebook'da paylaş
Bağlantıyı kopyala
baylaş