Meteoritlerin Ekvator Bölgesine Çarpma Olasılıkları Daha Yüksek

İngiltere’deki Manchester Üniversitesinden bir grup araştırmacı, matematiksel hesaplamalar yaparak uzaydan gelen kayaç parçalarının Dünya üzerinde nerelere düştüğünü tespit etmeye çalıştı. Geology dergisinde yayımlanan araştırmanın sonuçlarına göre gökyüzünde bir ateş topu gösterisi izlemek için en iyi konum Ekvator bölgesi.

Göktaşları Dünya’nın atmosferine girdiklerinde hızları çok yüksek olduğu için sürtünme nedeniyle dış yüzeyleri yanar. Bu nedenle yıldızlarla bir ilgisi olmadığı hâlde “kayan yıldız” olarak da bilinirler. Bazı göktaşları atmosfere girdikten sonra yanarak yok olurken bazıları yerin yüzeyine ulaşarak çarpar. Bu göktaşları meteorit olarak isimlendirilir.

Dünya’ya çarpan göktaşlarının yaklaşık sayısını tespit etmek için yeryüzünün belirli bir bölgesindeki meteroitlerin sayısı bulunur. Antarktika, Dünya’ya çarpan meteoritlerin kolaylıkla tespit edilmesine imkân veriyor. Ancak buzulların hareket etmesi bu durumu karmaşıklaştırıyor.

Buzullar sürüklenirken yeryüzüne çarpan göktaşlarının kalıntıları okyanusa doğru hareket ediyor. Bu nedenle meteroitlerin keşfedildikleri yere doğrudan mı çarptıkları yoksa buzullarla mı taşındıkları sorusunun şu an net bir cevabı yok.

Dr. Geoffrey Evatt - University of Manchester - Araştırmacılardan Dr. Geoffrey Evatt Antarktika’daki bir meteroitin fotoğrafını çekiyor.

Detayları Geology dergisinde yayımlanan araştırmada bilim insanları, Antarktika’nın doğusundaki Shackleton dağ sırasına yakın bir bölgede 2019-2020 yılları arasında yürüttükleri çalışmada yaklaşık 120 meteorit tespit etti. 

Sonuçta enlem derecesi yükseldikçe meteorit sayısının belirgin bir şekilde düştüğü anlaşıldı. Örneğin kutup bölgelerindeki meteoritlerin sayısı Ekvator’daki meteoritlerin sayısının yaklaşık %65’i kadar.

NASA’nın Dünya’ya Yakın Cisim Çalışma Grubu’ndan (CNEOS) araştırmacıların gerçekleştirdiği analizler de yeryüzüne çarpan göktaşlarının Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe azaldığını gösteriyor.

Alan B. Chamberlin/JPL-Caltech/NASA

Yukarıdaki görselde Nisan 1988 ve Mart 2020 ayları arasında kaydedilmiş meteroitlerin konumları görülüyor. Meteroitleri simgeleyen dairelerin büyüklükleri ve renkleri çarpma sonucu açığa çıkan enerjinin büyüklüğü ile ilişkili.

Mars ve Jüpiter arasında yer alan Asteroit Kuşağı’ndaki cisimler Güneş etrafında Dünya ile aynı yörünge düzleminde dolanıyor. Bu nedenle Dünya üzerinde genellikle Ekvator bölgesine yakın bölgelere düşüyorlar.

Meteoritlerin düştüğü yerlerin enlem derecesine bağlı olup olmadığını belirleyebilmek için daha fazla meteorit tespit edilmesi gerekiyor. Ayrıca buzul hareketlerinin incelenmesi, Güneş Sistemi’nin oluşumundan arta kalan parçacıklar ile Güneş Sistemi’nin ve kayaç gezegenlerin (Merkür, Venüs, Dünya ve Mars) oluşumu hakkında da bilim insanlarına bilgi sağlayabilir.

• Evatt, G. W. ve ark., "The spatial flux of Earth’s meteorite falls found via Antarctic data.", Geology, 2020.
• https://www.sciencenews.org/article/meteorites-might-be-more-likely-strike-near-equator