Mum Işığında Güneş Gözesi ile LED Ampul Yakalım

Bilmekte Fayda Var!

Işık Kaynağı Nedir?

Işık yayarak çevresini aydınlatan her şey ışık kaynağıdır. Dünya’nın en büyük ışık kaynağı Güneş’tir. Yıldızlar, şimşek, ampul, mum ve ateş böceği ışık kaynaklarına örnek olarak verilebilir.

Güneş Gözesi ve Güneş Paneli Nedir?

Güneş gözeleri ışık enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren cihazlardır. Çok sayıda güneş gözesinin bir araya gelmesiyle oluşan güneş panelleri, yenilenebilir bir enerji kaynağı olan Güneş’ten elektrik enerjisi elde edilmesini sağlar. Örneğin evlerin çatılarına yerleştirilen güneş panelleri ile konutların elektrik enerjisi ihtiyacı karşılanabilir. Ayrıca günlük hayatta karşılaştığımız bazı sokak lambaları ve trafik işaretleri de güneş enerjisi ile çalışır.

Mum Nedir?

Yapay bir ışık kaynağı olan mum, içine gömülmüş tutuşabilir bir fitil yardımıyla ışık veren yanıcı bir katı maddedir. Genellikle silindir şeklinde üretilen mumlar %60 parafin, %35 stearik asit ve %5 bal mumu içerir.

Mum Nasıl Yanar?

Fitil ateşlendiğinde etrafa yayılan ısı, mumdaki katı yakıtın sıvılaşmasına neden olur. Bu sıvı yakıt, fitil tarafından emilir ve yükselmeye başlar. Fitilin ucuna ulaşan yakıt, sıcaklığın etkisiyle yanar ve ısı üretir.

Tasarla ve Yap köşesinin bu projesinde mumdaki kimyasal enerjiyi önce ışık enerjisine, sonra elektrik enerjisine, ardından yine ışık enerjisine dönüştürüyoruz.

Nelere İhtiyacımız Var?

• 1 adet 9 cm x 20 cm boyutlarında tahta
• 1 adet 0,5 cm x 0,5 cm x 3 cm boyutlarında tahta
• 1 adet LED ampul
• 1 adet 5 V'luk, 60 mm x 110 mm boyutlarında güneş gözesi
• 1 adet mini anahtar
• 1 adet mum
• İletken kablo
• Cetvel
• Kurşun kalem
• Silikon tabancası ve silikon
• Ocak çakmağı

Uyarı:

Kesici ve delici aletleri kullanırken dikkatli olalım. Silikon tabancasının elimizi yakmamasına dikkat edelim.

Ne Oldu?

Mum yandığında çevresine ısı ve ışık ışınları yayar. Mum ışığındaki fotonlar, gözenin içerisindeki yarı iletken malzemeler tarafından soğurulur. Fotonlar tarafından uyarılan elektronların hareketiyle bir elektrik akımı oluşur. Bu akım iletken kablolar ile LED ampule iletilir ve ampul yapay bir ışık üretmeye başlar. Özetle, mum içerdiği yakıttaki kimyasal enerjiyi ısı ve ışık enerjisine, güneş gözesi ışık enerjisini elektrik enerjisine, LED ampul de elektrik enerjisini ışık enerjisine dönüştürür.

Düşünelim!

Sizce gözümüzle görmediğimiz bir ışık ışını ile LED ampulü yakabilir miyiz? TV kumandası ile LED ampulü yakmayı deneyerek bunun mümkün olup olmadığını gözlemleyebilirsiniz.

Kaynaklar:

• Komisyon, 5. Sınıf 2. Kitap Fen Bilimleri Ders Kitabı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınevi, Ankara, 2013.
• https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/gunes-gozeleri-nasil-calisir