Nisan 2025’te Gökyüzü

Ninoon/iStock.com

Nisan ayı aynı zamanda mevsimsel dönüşümlerin yaşandığı döneme karşılık geldiğinden gökyüzünde gözle görülebilir yoğun bulutların dışında ince tül benzeri bulutlar da oluşabilir. Bu tür ince katmanlar ancak Ay’ın parlak olduğu dönemlerde fark edilebilir.  Bu nedenle gözlem kalitesini etkileyen bu durumları dikkate almak gerekiyor. Bazen de bu yapılar Ay’ın çevresinde haleler şeklinde farklı görüntüler de sergiliyor.

Nisan gökyüzünde bahar takımyıldızları, Lyrid gök taşı yağmurunun bıraktığı ışık izleri, değişen zaman aralıklarıyla Güneş Sistemi gezegenleri ve bazı Messier derin uzay nesneleri gözlem planlarına alınabilir.

1 Nisan : Ay ve Ülker Açık Yıldız Kümesi yakın konumda

Güneş battıktan sonra batı ufkunun üzerinde hilal evredeki Ay ile Ülker veya diğer adıyla Yedi Kız Kardeş Açık Yıldız Kümesi birbirine yakın şekilde gözlemlenebilecek.

 

2 Nisan: Ay ve Jüpiter gökyüzünde buluşuyor

Güneş battıktan sonra batı ufkuna göz atarsanız Jüpiter’in hilal evresindeki Ay’a komşu olduğunu görebilirsiniz. Eksi 2,1 kadir parlaklığıyla Jüpiter, gökyüzündeki en dikkat çekici noktalardan biri olacak.

5 Nisan: Ay – Mars yakın konumda

İlkdördün evresindeki Ay, Kızıl Gezegen Mars’a sadece birkaç derece uzaklıkta olacak. Güneybatıya doğru ufuktan bir hayli yüksekte olacak bu ikili, hem çıplak gözle hem de imkânı olanlar için dürbün ve teleskopla güzel bir gözlem fırsatı sunuyor.

12 Nisan: Merkür ve Satürn yakın konumda

Güneş doğmadan hemen önce Merkür ve Satürn, doğu ufkunun hemen üzerinde birbirine çok yakın konumda olacak. Venüs yine aynı bölgede olacak ancak yaklaşık -4,7 kadir parlaklığıyla ufuktan çok daha yüksekte, adeta bir kandil gibi parlayacak. Venüs çıplak gözle hemen fark edilebilirken ufka çok yakın ve daha sönük (yaklaşık 1 kadir) olan Merkür ile Satürn’ü görmek için bir dürbün ya da teleskop kullanılması iyi olabilir.

13 Nisan: Dolunay – Mikro Ay

Bu gece gökyüzüne baktığınızda dolunay evresindeki Ay’ın -12,8 kadirlik parlaklığıyla hem gökyüzünü hem de yeryüzünü aydınlattığını görebilirsiniz. Ancak bu dolunay biraz farklı çünkü Dünya’ya en uzak noktasında. Bu durumdaki Ay’a “Mikro Ay veya Mini Ay” deniyor. 13 Nisan’da Ay’ın Dünya’ya uzaklığı yaklaşık 406.000 km olacak ve Mikro Ay görülecek. Mikro Ay, bir Süper Ay’dan yaklaşık %14 oranında daha küçük ve %30 oranında daha sönük görünür. Ay, Dünya’ya en yakın noktasında, dolunay evresinde gözlendiğinde  “Süper Ay” olarak isimlendirilir.

21 Nisan: Merkür en büyük batı uzanımında

Merkür, 21 Nisan’da Güneş’ten en uzak konumda olacak. Gözlenebilmesi için uygun bir zaman gibi görünse de Güneş’e göre konumu nedeniyle yüzeyinin yaklaşık yarısı aydınlanacağından ayın sonlarına doğru teleskopla gözlenmesi önerilebilir. Güneş doğmadan önce doğu ufku üzerinde, Venüs’e göre ufka daha yakın konumda gözlemlenebilir.

21-22 Nisan: Lyrid (Çalgı) Göktaşı Yağmuru

14-30 Nisan tarihleri arasında gökyüzünde ışık izleri bırakacak meteor geçişleri bekleniyor. 21-22 Nisan gecesi Lyrid göktaşı yağmurunun en yoğun zamanı ve ortalama saatte 10 meteor geçişi görülebilir. Bu ışık gösterisini seyretmek için karanlık bir alanda gece yarısından itibaren (22 Nisan’ın ilk saatleri), Çalgı (Lyra) Takımyıldızı bölgesine (Vega yıldızına yakın) odaklanmak yeterli. Lyrid göktaşı yağmurunun kaynağı, Güneş etrafındaki yörüngesini 415 yılda tamamlayan C/1861 G1 Thatcher kuyruklu yıldızının artıklarıdır.

25 Nisan: Ay – Satürn yakın konumda

Yeniay evresine ilerleyen ve sadece %11’i aydınlanmış durumdaki Ay, görünür parlaklığı yaklaşık 1,2 kadir olacak Satürn’e yakın konumda gözlemlenecek. Venüs ise onların hemen üzerinde parlıyor olacak. Bu üçlü yakınlaşma, Güneş doğmadan önce doğu ufku üzerinde takip edilebilir.

Nisan Ayında Gezegenler:

Merkür

Nisan ayı başlarında gözlemlenmesi çok mümkün değil. Yüzeyinin aydınlanan kısmı ayın başlarında çok küçük olacak. Ayın sonlarına doğru (özellikle 20 Nisan sonrası) doğu ufku üzerinde, Güneş doğmadan önce teleskopla gözlemlenmesi önerilebilir.

Venüs

Nisan ayı başlarında gözlem süresi kısa olacak. Günler ilerledikçe Güneş doğmadan önce daha uzun süreler doğu ufku üzerinde parlayacak. Ay boyunca görünür parlaklığı -4,3 ile -4,8 kadir arasında değişecek ve Ay olmadığında, gökyüzünde bulunduğu sürece Güneş doğana kadar en parlak cisim olacak. Özellikle ay ortasından itibaren doğu ufku üzerinde Merkür ve Satürn ile yakın bölgede bulunması bu üçlüyü gözlemlemek için fırsat oluşturacak.

Mars

Tüm ay boyunca gökyüzünde akşam saatlerinde ufuktan epey yüksekte bulunacak. Çıplak gözle rahatlıkla gözlenebilecek gezegenin görünür parlaklığı ay boyunca 0,5 ile 1,0 kadir aralığında olacak. 5 Nisan’da Ay ile yakın konumda gözlenebilir.

Jüpiter

Gezegenin gözlem süresi ay boyunca azalacak ve ay sonuna doğru Güneş battıktan sonra çok kısa süre gözlemlenebilecek. Bu nedenle ayın ilk yarısı batı ufkundan yüksekte gözlemlemek daha kolay olacak. 2 Nisan’da Ay ile yakın konumda gözlemlenebilir. Ay boyunca gezegenin görünür parlaklığı -2 kadir civarında olacak.

Satürn

Satürn’ün ay sonuna kadar çıplak gözle gözlemlenmesi çok kolay değil. Ayın son haftasında ufuktan yüksekliği artık artacağından daha fark edilebilir olacak. Ayın son günlerinde, Güneş doğmadan önce doğu ufku üzerinde, Merkür’ün yakınında görülebilir. 25 Nisan’da Ay ile yakınlaşması gözlem için güzel bir fırsat. Bu tarihte, Merkür, Venüs, Satürn ve Ay aynı bölgede olacağından gözlem yapılması özellikle önerilir. Ay sonunda Satürn’ün görünür parlaklığı yaklaşık 1,2 kadir olacak.

Nisan Ayında Başka Neler Gözlemlenebilir?

Nisan ayında Ay, gezegenler ve Lyrid göktaşı yağmuru dışında Büyük Ayı, Ejderha, Aslan, Çoban, Herkül, Başak ve gece yarısından itibaren Çalgı ve Kuğu takımyıldızları gökyüzünde baharın göstergesi olarak yer alacaklar. Aldebaran, Capella, Polluks, Castor, Regulus, Arcturus, Spica, Vega ve Deneb göze çarpan parlak yıldızlar olacak. Spica, Regulus ve Arcturus yıldızlarının konumları birleştirilerek oluşturulan hayali “Bahar Üçgeni” gökyüzünü tanımak için kullanılabilir. Bunun dışında Ülker, M13, M34, M35, M44, M48 yıldız kümeleri ve Bode Galaksisi (M81) gözlemlenebilecek nesneler arasında. Çapı en az 15-20 cm mertebesinde bir teleskoba sahip olanlar için “Aslan Üçlüsü” de gözlem için önerilebilir. Aslan Takımyıldızı’nda Chertan (Theta Leo) yıldızına yakın konumda bulunan üç galaksi (NGC 3628, M65 ve M66), 9,0-9,5 kadir aralığında görünür parlaklığa sahipler ve konumları itibarıyla bir üçgen oluşturuyorlar. 

Nisan’da Ay:

 

Sözlük:

Kadir: Gök cisimlerinin parlaklığının ölçüsü, kadir birimiyle gösterilir. Bir cismin kadir sayı değeri ne kadar büyükse o cisim o derece sönük anlamına gelir. Kadir değeri pozitif ve negatif olabilir. Örneğin Güneş'in görünür parlaklığı -26,7 kadir, Kuzey Yarım Küre için Kutup Yıldızı olarak bilinen Polaris'in parlaklığı yaklaşık 2 kadir ve Sirius yıldızının parlaklığı ise yaklaşık -1,5 kadirdir. Parlak cisimler daha küçük kadir değerine, sönük cisimler ise daha büyük kadir değerine sahiptir. 1 kadir parlaklığındaki bir yıldız 2 kadir parlaklığındaki bir yıldızdan 2,512 kat daha parlaktır. Bir yıldız diğerinden 100 kat daha parlak ise aralarında beş kadir parlaklık farkı vardır. İnsan gözünün görebileceği en sönük yıldızlar yaklaşık 6 kadir parlaklığa sahiptir. Işık kirliliği olan bir ortamda bu değer 4 kadire kadar düşebilir. 

Kaynaklar

• https://www.timeanddate.com/astronomy/moon/micro-moon.html
• https://epod.usra.edu/blog/2022/09/supermoon-and-micromoon-comparison.html
• https://www.amsmeteors.org/meteor-showers/meteor-shower-calendar/#Lyrids
• https://astrobackyard.com/lyrids-meteor-shower/
• https://starwalk.space/en/news/astronomy-calendar-2025#astronomical-events-in-april-2025

Yazar Hakkında:

Prof. Dr. Faruk Soydugan

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fizik Bölümü & Astrofizik Araştırma Merkezi ve Gözlemevi