Periskopta Yansıyan Işınları Gözlemleyelim

Bilmekte Fayda Var!

Periskop Nedir?

Periskop, bir engelin gerisinden ya da denizin altından çevreyi gözlemlemekte yararlanılan optik bir alettir. Özellikle denizaltılarda suyun yüzeyinin izlenmesinde kullanılır. Periskopta gelen ışığın yönü aynalar, mercekler ya da yansıtıcı prizmalar kullanılarak değiştirilir. Periskoplar ışığın yansıma kanunlarına göre çalışır.

Yansıma Kanunları Nelerdir?

Işığın bir engele çarparak geldiği ortama geri dönmesine ışığın yansıması denir.

Yansıtıcı yüzeyin yapısı nasıl olursa olsun yansıyan ışın rastgele bir yönde değil, belirli bir yönde ilerler. Yansıyan ışığın hareket yönü, yansıma kanunları olarak adlandırılan optik yasaları tarafından belirlenir. Yansıma kanunları şunlardır:

• Gelen ışın, yansıyan ışın ve yüzey normali aynı düzlemdedir.
• Gelen ışının normalle yaptığı açı, yansıyan ışının normalle yaptığı açıya eşittir.

Işığın düzgün bir yüzeyden yansımasına düzgün yansıma, pürüzlü yüzeyden yansımasına dağınık yansıma denir. Yansıma kanunları dağınık yansıma olayında da geçerlidir.

Günlük hayatta en çok kullandığımız optik aletlerden biri de aynalardır. Bu optik aletler, üzerlerine düşen ışığı %100’e yakın bir oranla yansıtır.

Yansıtıcı yüzeyi düzlem olan aynalara düzlem ayna denir. Düzlem aynalar evlerde ve mağazalarda sıkça kullanılır. Ayrıca ısı ve ışık yalıtımı sağlamak için binaların dış cephelerinde, projeksiyon, periskop, tepegöz gibi teknolojik araçlarda da düzlem aynalardan yararlanılır.

Tasarla ve Yap köşesinin bu projesinde basit bir periskop yapıyoruz.

Periskop Yapımı

Nelere İhtiyacımız Var?

• 1 adet 9 cm x 25 cm boyutlarında karton (Z harfi şeklinde)
• 1 adet 9 cm x 25 cm boyutlarında şeffaf plastik (Z harfi şeklinde)
• 2 adet 5 cm x 18,5 cm boyutlarında karton
• 2 adet 5 cm x 9 cm boyutlarında karton
• 2 adet 3 cm x 5 cm boyutlarında karton
• 2 adet 5 cm x 5 cm boyutlarında düz ayna
• Lazer el feneri
• Makas
• Çift taraflı bant
• Silikon tabancası ve silikon

Uyarı:

Kesici ve delici aletleri kullanırken dikkatli olalım. Silikon tabancasının elimizi yakmamasına dikkat edelim.

Ne Yapıyoruz?

Ne Oldu?

Periskop düzeneğimizde iki yansıtıcı ayna bulunur. Birinci düz ayna ışık kaynağından gelen ışınları aşağı doğru yansıtır. Yansıyan ışınlar ikinci düz aynaya ulaşır. Bu ışınlar ikinci düz aynadan da yansıdıktan sonra gözümüze gelir. Her iki ayna da yatay düzlem ile 45 derece açı yapar. Bu aynalara yatay ya da dikey yönde gelen ışınlar 90 derece yön değiştirir.

Kaynak:

• Komisyon,10. Sınıf Fizik Ders Kitabı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınevi, Ankara, 2019