Satranç - Mayıs 2019

İki hamlede mat

Pozisyonu incelediğimizde siyah şahın kaçabileceği iki kare olduğunu görüyoruz: b6 ve b5. Anahtar hamleyi araştırırken bu özellik işimize yarayabilir. Neden mi? Eğer beyaz rakip şahın bu karelere kaçmasına izin verirse siyahı mat edemez. Öyleyse anahtar hamle ya siyah şahın bu karelere gitmesini engellemeli ya da gitse bile mat olmasını sağlamalı. Ama deneyimli kurgucu Havel de “çözücünün” böyle düşüneceğini bilir. Bir problem ne de olsa bir problemdir ve çözücüyü biraz uğraştırmalıdır. Burada da “siyahın kaçış karelerine beyazın hazır matları olmaması” şeklindeki bu kuvvetli ipucuna rağmen anahtar hamle sürprizden yoksun değil:

1.Vf1! (Tehdit: 2.Va6 mat/bxc8=A mat)

Anahtar hamle şahın kaçabildiği karelerden biri olan b5’i kontrol ediyor. Bu tür kuvvetli anahtar hamleler problem sanatında pek makbul değildir. Kurgucu bu zayıflığı bir şeyle telafi etmek zorunda. Burada neyle telafi etmiş? Anahtar hamle b5’i kontrol ediyor ama buna karşılık d6’yı bırakıyor. Demek ki bu “al-ver” tipi bir anahtar hamle. Şimdi gelelim varyasyonlara:

a) 1...Şb6/d4/Fxc7/Fa7 2.bxc8=A mat

Mat pozisyonlarının bazılarının özel olduğu dikkatinizi çekti değil mi? Evet burada “model matlar” var! Model mat nedir diye merak ediyorsanız nisan ayındaki yazımızı okuyabilirsiniz. Örneğin “a” varyantında 1...Şb6 2. bxc8=A hamlelerinden sonra oluşan mat pozisyonuna bakalım:

İşte bu bir model mat pozisyonu. Çünkü siyah şahı çevreleyen karelerin her biri tek bir beyaz taş tarafından kontrol ediliyor. Buna ek olarak şah hariç olmak üzere bütün beyaz rütbeli taşlar mat pozisyonunda görev almış. Zaten “model mat” tanımına göre şahın ve piyonların mat pozisyonuna katılması şart değil.

Diğer varyantlardan hangilerinin model mat olduğunu da siz bulun.

Belki iki hamlelik problemlerden artık biraz sıkılmışsınızdır. Bu nedenle bu ay çıtayı birazcık yükseltiyor ve çözmeniz için sizi üç hamlelik bir problemle baş başa bırakıyoruz: