Sinemada Yeni Hollywood Dönemi – I. Bölüm

Mary Poppins (1964) filminden bir sahne

1960’lı yıllarda sinema endüstrisinde büyük değişimler yaşandı. Adlarını sinema tarihine kazımış, vizyona girdikleri dönemde yoğun ilgi gören filmlerin üretildiği bu dönem “Sinemada Yeni Hollywood” olarak anılır.

1960’lı yıllarda dünya genelinde sinema filmlerinin seyirci sayısı öncesine göre yarım milyon civarında azalmıştı. Televizyonların yaygınlaşmasıyla bir zamanların çok kâr eden ünlü film stüdyolarının bazıları kapanmış bazılarıysa kapanma noktasına gelmişti. Televizyon seyircisini geri kazanmak için mücadele eden sinema endüstrisi bu dönemde daha evrensel filmler üretmeye çalışıyordu. Ayrıca bu dönemde yaşanan önemli teknolojik gelişmeler sinemada anlatım dilini kökten değiştirdi.

Dr. No (1960) filmindeki araba takip sahnesi

Sinemada yeni bir çağ olarak adlandırılan bu on yıllık dönemde büyük bütçeli yapımlar vizyona girdi. 1960 yılında Stanley Kubrick tarafından yönetilen Spartaküs filmi ve George Pal’ın yönetmenliğini yaptığı Zaman Makinesi filmi seyirciyle buluştu. 1962 yılında ilk James Bond filmi olma özelliğine sahip Dr. No vizyona girdi. Ian Fleming’in kitabından uyarlanan ve Terence Young tarafından yönetilen filmde, 007 ajanı olan Sean Connery’nin yer aldığı araba takip sahnesinde arka projeksiyon yöntemi kullanıldı. Joseph L. Mankiewicz tarafından yönetilen Kleopatra (1963) filminde inşa edilen çekim setleri, filme konu olan olayların yaşandığı gerçek mekânlardan bile daha büyük olacak şekilde tasarlandı. Film, o döneme göre eşi benzeri görülmemiş bir bütçeyle, 37 milyon dolara çekildi.

Büyük setlerin kurulduğu ve büyük bütçeli filmlerin üretildiği bu dönemde önemli teknolojik buluşlara da imza atıldı. 1963 yılında Massachusetts Teknoloji Enstitüsünde (MIT) doktora öğrencisi olan Ivan Sutherland, Sketchpad adlı bilgisayar programını yazdığı ve anlattığı “Sketchpad: Bir İnsan - Makine Grafik İletişim Sistemi” başlıklı teziyle, bugünkü bilgisayar destekli tasarımın (CAD) öncüsü oldu. Aynı zamanda insan ve makine etkileşimi bakımından ilk grafik kullanıcı arayüzünü tasarlayarak bugünkü bilgisayar grafiğinin gelişimi için de öncü oldu.

Douglas Engelbart’ın geliştirdiği ilk bilgisayar faresi

Sketchpad’in kullanımı o dönem için hiç de kolay değildi. Kullanıcının çizim yapabilmesi için bir eliyle bilgisayarın tuşlarına basıp diğer eliyle ışık kalemini ekrana tutması gerekiyordu. Douglas Engelbart bu problemden esinlenerek bugünkü bilgisayar faresini icat etti. Birkaç yıl sonra Apple bu icadın lisansını 40.000 dolara satın aldı.

ABD’deki Los Alamos Ulusal Laboratuvarı bugünkü dijital görsel efekt tasarımının yapı taşlarından biri olan, sıvıların hareketinin bilgisayar kullanılarak modellendiği yöntemi geliştirdi. Edward E. Zajac, 1963 yılında bilgisayar ürünü olan ilk dijital filmi Bell Laboratuvarları’nda üretti. Zajac, filmde, bilgisayar simülasyonlarını kullanarak hava durumu ve iletişim uydularının hareketlerini canlandırdı.

Jason ve Argonotlar (1963) filminden bir sahne

Yönetmenliğini Don Chaffey’in üstlendiği Jason ve Argonotlar 1963 yılında seyirci ile buluştu. Filmde minyatürler, fantastik karakterler ve iskelet savaşçılar durağan üç boyutlu objeleri hareket ediyormuş gibi gösteren stop-motion yöntemiyle canlandırıldı. Görsel efekt tasarımcısı ve animasyon sanatçısı Ray Harryhausen, özgün koreografi tasarımıyla birçok filmde karakterlere hayat verdi. 1964 yılında Robert Stevenson tarafından yönetilen Disney yapımı Mary Poppins filmi vizyona girdi. Filmde iki boyutlu animasyon tekniğiyle canlandırılan karakterler gerçek çekim üzerine başarıyla uygulandı.

Bu yazımızda 1960’lı yıllarda sinemada ve teknoloji alanında değişim rüzgârları estiren görsel efekt teknikleriyle film yapım yöntemlerine değindik. Gelecek yazımızda 1960’lı yılların ortalarında ve sonrasında film endüstrisinde yaşanan önemli gelişmelere yer vereceğiz.